פּסעוודאָנים פֿון דעם פּאָעט און פּראָזאַיִקער הערצל גײַסינער. אַ געבוירענער אינעם בעסאַראַבער שטעטל קאַפּרעשט, האָט ער נאָך אַ סטודענט פֿונעם קעשענעווער בוי־טעכניקום זיך אָנגעשלאָסן אין דער אונטערערדישער רעוואָלוציע־באַוועגונג, געשריבן סאַטירישע לידער. צוזאַמען מיט זײַן לאַנדס־לײַט, יאַנקל יאַקיר און הערש קאַזשבער, אַרויסגעלאָזט דעם זשורנאַל „אָנזאָג‟ (1931). צוליב דער „לינקער‟ פּאָזיציע פֿון דער אויסגאַבע, איז זי קאָנפֿיסקירט געוואָרן, און ריווקינען האָט געמישפּט דער רומענישער קריגס־געריכט. אין 1935 איז ער אַן אַקטיווער מחבר פֿון די צײַטשריפֿטן „די וואָך‟ און „שויבן‟. אין יענע יאָרן דערשײַנט זײַן ערשטע לידער־זאַמלונג „אין שכנישן דאָרף‟. זײַנע לידער ווערן געדרוקט אין דער וואַרשעווער „ליטעראַרישע בלעטער‟ און אין דער קיִעווער אויסגאַבע „סאָוועטישע ליטעראַטור‟.
בעת דער צווייטער וועלט־מלחמה געפֿינט גײַסינער זיך אין דער עוואַקואַציע, און גלײַך נאָך דער באַפֿרײַונג פֿון מאָלדאַוויע קערט ער זיך אום אַהיים. ער איז פֿול מיט שאַפֿערישע פּלענער; שרײַבט אַ סעריע דערציילונגען, געווידמעט די מענטשן, מיט וועלכע ער האָט געלעבט בײַנאַנד אין דער פֿרעמד. זײַנע פּערסאָנאַזשן זײַנען האָרעפּאַשנע מענטשן, און דאָס דריקט זיך אַמבולטסטן אויס אין זײַן דערציילונג „דער טאַטע מיטן זון‟, וואָס ווערט פּרעמירט מצד דער מאָסקווער צײַטונג „אייניקײַט‟. די גרעסערע דערציילונג „אַרום קעסל־צעך‟ דערשײַנט אינעם מאָסקווער אַלמאַנאַך „היימלאַנד‟.
זײַן שאַפֿערישער וועג ווערט איבערגעריסן נאָכן אַרעסט, פֿאַרבונדן מיטן ענין, פֿאַבריקירט אַרום דעם ייִדישן אַנטי־פֿאַשיסטישן קאָמיטעט. פֿאַרמישפּט צו 10 יאָר לאַגער־רעזשים איז הערץ ריווקין־גײַסינער אומגעקומען אינעם צפֿון־קאַזאַכסטאַנער לאַגער עקיבאַסטוס.
הערץ ריווקין
לידער
פֿון שכנישן דאָרף
נאַכטיקע לידער פֿון שכנישן דאָרף
פֿאַרבלאָנדזשען אַמאָל צו מײַן גאַניק,
זיי לעשן מײַן טרויען, זיי גלעטן מײַן אומעט
און פֿליסן ווי זאַפֿטיקער האָניק.
לידער כאָכלאַצקע [1], מונטערע, פֿרישע,
וואָס שמעקן מיט פֿעלד און מיט שײַער —
זיי פֿולן די לופֿט אָן מיט וואַרעמקייט ליבער,
וואָס שטראָמט פֿון אַ היימישן פֿײַער.
נאַכט איז אין שטעטל. איך ליג אויפֿן גאַניק.
ווער דאַרף איצט דער מאַמעס געלעגער,
איז וואָס, אַז איז איינס, איז וואָס אַז ס׳איז צוויי,
איז וואָס אַז ס׳איז דרײַ שוין דער זייגער?
הער איך און ווייס נישט, ס׳איז יום־טובֿ אין דאָרף,
צי ס׳הוליען דאָרט גלאַט אַזוי יונגען.
אַז וואָס איז דער חילוק, אַ באַלד וועט מיך דאַכט,
די לבֿנה אויך אָנהייבן זינגען.
גיסן אַזוי זיך פֿון שכנישן דאָרף
היימישע זאַפֿטיקע טענער,
ביז ס׳הייבט אָן פֿרימאָרגן צו וואַרגן די נאַכט
און ס׳הייבן אָן קרייען די הענער.
־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־
[1] כאָכלאַצקע (פֿאָלקס.) — אוקראַיִנישע
בײַם קאַזאַקישן טויער
בײַם קאַזאַקישן טויער שוין הונדערטער מאָל
האָב איך אויסגעציילט הײַנט מײַנע נאַכטישע טריט —
מײַנע זעלנערישע טריט.
ס׳אַ געלעכטער;
כ׳בין געוואָרן דאָ הײַנט אַ קאַזאַרמישער וועכטער,
כ׳מוז היטן קאַזאַרמעס, וואָס זײַנען געוויקלט
אין זעלנערישן עלנט
אין פּײַן און אין צאָרן —
קאַזאַרמעס ווי ברויזנדער ווילן פֿון יונגען
פֿאַרטויבט ווערן מיט גרילצן פֿון מעשענעם האָרן.
ס׳אַ נאַכט.
מידער, דערשלאָגענע שלאָפֿן די זעלנער
חלומען אפֿשר פֿון דאָרפֿישע היימען,
פֿון פּוירישע מיידלעך מיט צײַטיקע ברוסטן,
וואָס שפּילן זיך איצטער ווער ווייסט שוין מיט וועמען.
האַלט נאַכט שוין בײַם אויסגיין.
פֿרימאָרגן ברענגט ווידער אַ טאָג פֿול מיט פּײַן,
וואָס גראָבט זיך אין זעלנערישע קערפּערס טיף אײַן.
פֿרימאָרגן.
איצט שלאָפֿן קאַזאַרמעס,
עס ווייעט פֿון טונקלע פֿענצטער אַן אומעט.
דאַכט מיר:
עס האָט זיך פֿיליעריקער טרויער,
פֿאַרקליבן — דאָ צום קאַזאַקישן טויער
און דריקט אַזוי שווער אויף מײַן נאַכטיש געמיט.
און היט.
איך בין הײַנט דער וועכטער פֿון זעלנערישן עלנט.
איך היט.
און ס׳קלאַפּט דאָ אויס מײַנע נאַכטיקע טריט
אַ טרויעריק ליד.
איבערברוך
ציִען זיך קרומע און נאַקעטע וועגן,
שלענגלען זיך שליאַכן אויף סטעפּעס,
רוען די שליאַכן זיך אָפּ אין די שטעטלעך
וואָס דרימלען און בענקען נאָך עפּעס.
שטייען אַזוי זיך די שטעטלשע שטיבלעך,
זינקען אין שטויביקער ענגשאַפֿט
האָט יעדער געסל אַ כאָפּטע מיט ייִנגען,
וואָס וועבן די טעג אויס אין בענקשאַפֿט.
שטייען די טאַטעס אויף שוועלן פֿון קראָמען,
קריגן און זידלען זיך איינער מיט צווייטן,
רײַס זיך איבער פֿאַרבײַגייער־קונים
און שלעפּן אַרײַן זיי צו זיך אין די קלייטן.
און יעדן פֿאַרטאָג בײַ אַרײַנפֿאָר אין שטעטל
וואַרט מען אויף פֿירלעך מיט ווייץ און מיט קאָרן,
רײַסט מען זיך איבער אַ פּויער מיט תּבֿואה,
שפּריצן דאָרט פּויערישע אויגן מיט צאָרן.
דרייט זיך אום ייִנגוואַרג מיט אומרו אין אויגן,
טוליעט זיך אומעט צו טאַטעשע היימען,
בענקען נאָך עפּעס די שטעטלשע ייִנגען
און ווייסן אַליין נישט נאָך וואָס און נאָך וועמען.
לויפֿן די צוגן אויף ווײַט־ווײַטע שטרעקעס,
פֿירן די גרויסע צו רוישיקע שטעט,
יאָגט נויט פֿון די שטיבער און שרײַט צו די ייִנגען:
„אַנטלויפֿט, ווײַל מאָרגן וועט זײַן שוין צו שפּעט!‟
ציִען צו׳ר שטאָט די ייִנגלעך און מיידלעך,
שפּײַען די לונגען דאָרט אויס אין פֿאַבריקן
און טויזנטער דרייען זיך אום אין די גאַסן
מיט ליידיקע מאָגנס און צאָרנדיקע בליקן.
מישט זיך אויף גאַסן אויס זאַטקייט מיט הונגער,
זויגט יעדער טאָג פֿרישן מאַרך פֿון די ביינער,
שפּראָצט אַ פֿאַרדראָס, וואָס צעוואַקסט זיך אין הערצער,
וואָס האַרטעוועט פֿויסטן ווי גײַסטיקע שטיינער.
פֿאַרשוווּנדן ווערט אומעט פֿון ייִנגלישע אויגן,
הערצער זיי ברויזן, פֿויסט זיי דראָען,
ער ציילט שוין מינוטן — פֿאַר שעהען.
וואַקסן אַזוי יענע קרעפֿטיקע מחנות,
וואָס טראָגן די פֿענער פֿון אויפֿשטאַנד אויף גאַסן,
זיי ברענגען דעם רוף פֿון רעוואָלט אין קוואַרטאַלן,
וואָס הונגער אַליין האָט געלערנט זיי — האַסן.
איז וואָס, אַז די תּפֿיסות די גרויע, זיי האָבן
די גיריקע מײַלער צעעפֿנט, צעפּראַלט, —
עס שפּראָצן די מחנות פֿון קעמפֿער און וואַקסן
ווי גראָזן אויף פֿעלדער, ווי ביימער אין וואַלד.
הונדערטער ייִנגען מיט מוט אין די בליקן,
ווער קאָן דען זיי ציילן, ווער ווייסט זייערע נעמען?
אַ בענקעניש בליט אין די הערצער אין זייערע,
זיי ווייסן נאָך וואָס שוין, זיי ווייסן נאָך וועמען.
צו יעקבֿ שטערנבערן
כאָטש אין יעדע נאַכט טונקלען זיך אין מײַנע אויגן אָפּ
שטאָטס שרײַענדיקע — אין די טויזנטער עלעקטריע־ברילן
וועל איך לאַנג אין זיי נאָך טראָגן
אי די טונקלקייט פֿון שטעטלשע פֿאַרנאַכטן,
אי די לויטערקייט פֿון דאָרפֿישע פֿאַרטאָגן;
כ׳וועל זיי טראָגן
שטאָלץ אין מײַנע אויגן,
אַפֿילו ווען כ׳וועל זײַן פֿאַרמוטשעט
און פֿון שטאָט ווירוואַר אַ מידער
אַזוי ווי דו האָסט זיי געטראָגן יאָרנלאַנג אין דײַנע לידער.
ס׳איז מיר גרינגער
דאָ צו ריכטן אינעם ריטם פֿון דער שטאָט
מײַן שטילן, שטעטלדיקן טראָט,
ווען כ׳טראָג די לידער דײַנע אין מײַן האַרצן, —
האָסט דעם טרויער פֿון קאַלעאַ וואַקאַרעשטער [2] פֿריילעכע קאַפּעליעס,
האָסט דעם דינעם אומעט פֿון די בראָדער זינגער
אָנגעטאָן אין אַ צילינדער, אין אַ פֿראַק אַ שוואַרצן
און געלאָזט זיי טאַנצן דאָ אַ טאַנגאָ
מיטן הונגער…
ס׳איז מיר גרינגער
דאָ צו ריכטן אינעם ריטם פֿון דער שטאָט
מײַן שטילן, שטעטלדיקן טראָט,
ווען כ׳טראָג די לידער דײַנע אין מײַן האַרצן.
ס׳האָבן הונדערטער פֿילשטאָקיקע געבײַדעס
אויסגעדרייט זיך הײַנט צו מיר אין פּראָפֿיל,
און איך זע ווי אויף די גרויסע שויבן־פֿענצטער פֿון וויטרינעס
האָבן פֿראַגע־צייכנס אויפֿגעהאָנגען זיך ווי גרויע ראָבן
און זיי שטאַרצן,
שטאַרצן גלײַך אַרויס דאָ אויף די גאַסן,
וווּ עס מישט זיך אויס די פֿרייד פֿון זאַטע דאַמען, הערן
מיטן אומעט און מיט צאָרן פֿון שאָמערן.
זע איך דאָרט דעם שײַן פֿון דײַנע אויגן —
לויטערע ווי דאָרפֿישע פֿאַרטאָגן —
וואָס האָבן אין אַ שעה אַ נאַכטיק שפּעטער
אַלע גאַסנלאָמפּן אויסגעלאָשן
און נערוועז, נערוועז אויף אַלע שויבן־פֿענצטער
אָט די פֿראַגע־צייכנס אויפֿגעהאָנגען,
עס זאָל די שטאָט זיי ווי די לאַטעס טראָגן.
אָט די טונקלקייט פֿון שטעטלשע פֿאַרנאַכטן,
אָט די לויטערקייט פֿון דאָרפֿישע פֿאַרטאָגן
וועל איך לאַנג נאָך איבער גאַסן שטאָטישע
אין מײַנע אויגן טראָגן,
אַפֿילו ווען כ׳וועל זײַן פֿאַרמוטשעט
און פֿון שטאָט־ווירוואַר אַ מידער
אַזוי ווי דו האָסט זיי געטראָגן יאָרנלאַנג אין דײַנע לידער.
־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־־
[2] קאַלעאַ וואַקאַרעשט — אַ קוואַרטאַל אין בוקאַרעשט
Yiddish Branzhe 