מאַמע מײַנע

„ממעיין חוכמתך שתינו מים‟

„מיר זײַנען ייִדן און מיר רעדן ייִדיש‟ —
אַזוי האָט ער געזאָגט.
מיט אַ קולאַק אַ קלאַפּ געטאָן דעם טיש.
און זי? אַנטשוויגן, נישט געקלאָגט.

ער איז געווען דער עלטסטער אין משפּחה —
דער זקן, דער מנהיג.
און זי, אַן אַכצן־יאָריקע, געזוכט אַ ברכה,
נישט קיין קריג. איר מאַן, מײַן טאַטע, אים האָט שטאַרק פֿאַרדריסן — וואָס איז דאָס פֿאַר אַ רייד? און זי, אַ מאָסקווער מיידל, האָט די ליפּן שטאַרק פֿאַרביסן, ווען ער, דער זקן, האָט גערעדט. זי האָט פֿאַרשטאַנען
יעדעס וואָרט און יעדע פֿראַזע, נאָר ענטפֿערן נישט געקענט. געשטאַנען, ווי באַגאָסן
פֿון אַן עמער קאַלטן וואַסער,
מיט טרייסלענדיקע הענט. און נאָכן פֿראָסטיק־שלעגעריש קבלת־פּנים,

וועגן וואָס האָט זי געטראַכט?
די בייזע, שטעכנדיקע ווערטער,
מיט דעם „פּאַטש אין פּנים‟,
איר האַרץ געעפֿנט, נישט פֿאַרמאַכט.

און ווען זי האָט פֿאַרגיטיקט שוין דעם שפּראַך־חסרון, מיט איר פֿאַרלאַנג, מיט איר געדולד, פֿאַר אַלעמען אין דער משפּחה איז זי שוין געוואָרן אַן אייגן בלוט.
זי האָט געבראַכט אַ יונגע פֿרישקײט אין משפּחה, מיט ליבע און מיט חן. און ער, דער זקן, וואָס’ט אַמאָל „מכבד‟ איר מיט „ברכה‟, דער ערשטער וואָס האָט עס דערזען.
דערזען און אָנערקענט, איר האַרץ דאָס ברייטע,
איר אויגנבליק, איר לעבנסוועג. אַ יונגע ייִדיש מיידל, אַ געשייטע,
מיט שוואַרצע לאַנגע צעפּ.

אָט האָט זי שוין באַהערשט דעם אַלף־בית פֿון שפּראַך,
און ווי אַ ליטוועטשקע גערעדט.
און אויף דער בינע, מיט בטחון און מיט פּראַכט,
איר ייִדיש האָט געלעבט, געשוועבט.

און אַלע, אַלע, אַלע… האָבן זי געשטיצט, געלויבט — איר קלאָרקײט, קלוגשאַפֿט, חכמת־חיים.
און זי, די וווּנדן פֿון משפּחה האָט פֿאַרהיילט, מיט ליבשאַפֿט און אַ וועג אַ נײַעם.

II

און וווּ בין איך? ווער בין איך הײַנט אָן דיר? איך, וואָס איז מײַן נחמה? אויף ייִדיש שרײַב איך מײַנע לידער, כ’רעדט צו דיר, מײַן טײַערע, מײַן מאַמע, מײַן חכמה.
פֿאַר מיר ביסטו געווען פּשוט אַ מאַמע, אַ „מאַמע מײַנע‟. און וועגן מיר האָסטו געוווּסט די סאַמע סאַמע,
פֿון פֿריידן און פֿון פּײַן.
און יעצט, דער צוויי און זיבעציק־יאָריק יתום, האָט זיך פֿאַרבענקט נאָך דיר. מסתּמא כ’בין געווען צו שטיל און צו געלאַסן, צו ווינציק כ’האָב געשמועסט מיט דיר.

אַזוי פֿיל שאלות-קשיות נישט געפֿרעגט, און עצות נישט געבעטן… צו שפּעט איך האָב זיך אויפֿגעוועקט
דעם ווייטיק צו פֿאַרגלעטן.

מיט מײַן גיטאַרע, דו געדענקסט די רוסישע לידער,
וואָס פֿלעגן זינגער מיר? נאָר ווי אַמאָל וועלן זיי נישט קלינגען ווידער. איך זינג אַליין… איך זינג אָן דיר…

אויף דײַן מצבֿה, אויף אַ פּראָסטן קאַלטן שטיין,
אַ שורה אויסגעהאַקט פֿאַר דיר:
„פֿון דײַנעם קוואַל מיט חכמה און מיט חן,
מיט דאָרשט געטרונקען האָבן מיר‟.

2022-2021