קלײנבלאַט

דוד-עומר כּהן
פֿאַר העלײן

מ’האָט זי געפֿירט קײן בערכעם. דאָרטן, בײַ דער סטאַנציע, האָט מען זי איבערגעלאָזט אַלײן. אַ קלײנטשיק חנעװדיק מײדעלע מיט שװאַרצינקע האָר, פֿאַרפֿלאָכטן אין אַ צאָפּ, איז זי געשטאַנען אַנטקעגן איבער דרײַ גאַסן. אָן שום ספֿק האָט זי געדאַרפֿט די גאַס, װאָס האָט געהײסן קאָכעלס־אָזעילעי און פֿאַרמאָגט די שענסטע הײַזער פֿון אַנטװערפּען.

אין אָט דעם אַנטװערפּענער קװאַרטאַל מיטן נאָמען „בערכעם‟ האָט זי געזען מאָנומענטאַלע בנינים אין כּלערלײ סטילן: יוגענדסטיל, אַרט נוּװאָ, נעאָקלאַסיציזם… פֿון אַלע גאַסן אין דעם דיסטריקט איז די קאָכעלס־אָסילעי געװען די סאַמע פּרעכטיקסטע. אױף איר רעכטער זײַט האָט זי געזען אַ הױז מיט גרינע ערקערס. אין אײנעם פֿון זײ האָט זי אין דעם פֿענצטער דערזען אַ מאַן, װאָס האָט געהאַלטן בײַם מאָלן עפּעס. אַז זי האָט געגעבן אַ קוק אױף רעכטס, איז זי געװען אַזױ פֿאַרכאַפּט מיט דער שײנקײט פֿון דעם ברױנעם פּאַלאַץ — געטער־סטאַטוען האָבן אים אױפֿן דאַך באַװאַכט, — אַז זי האָט נישט געהערט דעם אױטאָ־האָרן פֿון אַן אױטאָבוס, װאָס די שטײנדלעך אױפֿן װעג האָבן אונטער זײַנע רעדער געציטערט. ביז דער לעצטער רגע האָט זי עס נישט געהערט, אָדער ס’האָט זי נישט געאַרט. מיט אַ פֿאַרבליפֿנדיקער געשװינדקײט איז דער אױטאָבוס דורכגעפֿאָרן דורך איר קערפּער, און פּלוצעם טאָרמאַזירט, צוליב אַ װעלאָסיפּעדיסט, װעלכער האָט געהאַט אין די אױערן אַ פּאָר הערעלעך און נישט געהערט דעם אויטאָבוסעס קלאַקסאָן.

דאָס מײדעלע האָט אָפּגעפֿירט איר בליק פֿונעם פּאַלאַץ און געגעבן אַ קוק אױפֿן אױטאָבוס. הינטן האָט מען געקאָנט זען זײַן מאַרשרוט: „צענטראַל־סטאַנציע‟. דאָס מײדעלע, װאָס מע האָט זי געהאַט אינסטרוקטירט, אַז איר נאָמען איז מרים, האָט געװוּסט, אַז דאָס איז אױך די ריכטונג, װוּהין זי מוז גײן. אינעם קװאַרטאַל, פּונקט לעבן דער סטאַנציע, האָט מען זי געזאָלט אָפּװאַרטן.

זי איז װײַטער געגאַנגען איבער דער קאָכעלס־אָסילעי ביז זי האָט דערגרײכט צו דער דראַקענפּלאַץ, דעם „פּיפּערנאָטער־פּלאַץ‟, װוּ דער פֿאָלגנדיקער אױטאָבוס װאָלט געמוזט אָנקומען אין 10 מינוט אַרום. אַ פּאָר אַנדערע װאַרטנדיקע זענען שױן געשטאַנען אונטערן דעכל פֿון דער באַס־אָפּשטעלונג. אַזוי ווי זי האָט סײַ־װי געמוזט װאַרטן, האָט זי געזוכט אַ שפּיגל: ס’האָט זיך איר געגלוסט צו זען, אין װאָסערע מלבושים האָט מען זי געהאַט אָנגעטאָן.

קײן שפּיגל איז דאָ נישט געװען, אָבער אין דער שויב פֿון אַ רעקלאַמע־פֿענצטער האָט זי זיך געקענט דערזען. אינעם ליכט פֿון דער זומערדיקער האַלבטאָגיקער זון האָט זי געמוזט שטײן פּונקט אױף אײן אָרט, כּדי די אָפּשפּיגלונג זאָל נישט פֿאַרשװינדן. ווען זי האָט שוין געפֿונען אַזאַ ריכטיק אָרט, האָט זי דערזען, אַז קײן קלאָרע אָפּשפּיגלונג איז נישטאָ. זי האָט אַראָפּגעקוקט און אַנטפּלעקט, אַז דער קאָליר פֿון איר קלײדל איז געװען לילאַ. אויף די פֿיס האָט זי געטראָגן געלע שטרימפּ און העלבלױע שיך. זי האָט שױן געהאַט אַ חשד, אַז די, װאָס האָבן איר געגעבן די דאָזיקע מלבושים, האָבן קײן שום אַנונג פֿון קינדער־מאָדע נישט געהאַט: די קאָמבינאַציע איז געװען אַזױ מיאוס, אַז זי האָט זיך צעלאַכט אױף אַ קול. גיך־גיך האָט זי זיך אומגעקוקט צו זען, אױב קײנער פֿון די װאַרטנדיקע אויף דער אָפּשטעלונג האָט זי נישט געהערט, אָבער אַלע פּאַסאַזשירן האָבן געמאַכט אַן אָנשטעל, אַז זײ האָבן גאָרנישט נישט באַמערקט. אַ יונגע פֿרױ מיט די הערעלעך אין די אױערן האָט גלײַכגילטיק געקוקט אױף איר. אַן עלטערער מאַן מיט אַ טשעמאָדאַנטשיק אין דער האַנט, האָט זיך נישט באַװעגט. אַ ייִנגעלע, דאַכט זיך, דעם מאַנס אַ זון, האָט געקוקט אין איר ריכטונג, אָבער זײַן בליק האָט זי נישט דערפֿילט, כאָטש זי איז געשטאַנען מערנישט דרײַ מעטער פֿון אים. פּלוצעם איז אײַנגעפֿאַלן, אַז זי איז למעשׂה אומזעעװדיק, און אַז זי האָט זיך דערמאָנט אינעם אױטאָבוס, װאָס איז געפֿאָרן דורך איר, האָט זי פֿאַרשטאַנען, אַז זי איז אַפֿילו נישט פֿאַרװוּנדיקט געװאָרן.

אײדער צוצוגײן צום ייִנגל, האָט זי נאָכאַמאָל געגעבן אַ קוק אױפֿן פֿענצטער, הינטער װעלכן ס’איז געהאָנגען אַן אַנאָנס פֿאַר אַ נײַעם מין ליפּגלאָס. אין דער אָפּשפּיגלונג האָט זי געזען, אַז איר פּנים זעט אויס װײַס, װי אַ ציכטיק בלאַט פּאַפּיר. זי האָט נישט פֿאַרשטאַנען װאָס ס׳איז געשען, אָבער װעגן דעם שױן נישט געטראַכט װײַטער; זי האָט זיך דערענטערט צום ייִנגל. אַז זי איז געשטאַנען אַ האַלבן מעטער פֿאַר אים, האָט זי שוין געװוּסט אױף זיכער, אַז ער קען זי נישט זען. זי האָט טיף אײַגעאָטעמט, פֿאַרזאַמלט אירע כּוחות און געגעבן דעם ייִנגל אַ כּלבֿטע־פּאַטש אין פּנים. דאָס ייִנגעלע האָט גאָרנישט ניט רעאַגירט, נאָר זיך אויסגעדרײט צום מאַנסביל מיטן טשעמאָדאַנטשיק און געזאָגט: „טאַטי, איך האָב אַ קאָפּװײטיק.‟ ס’האָט געדױערט אַ פּאָר סעקונדעס ביז דער מאַן האָט באַנומען דעם זונס רײד, דערנאָך האָט ער אים געגעבן אַ גלעט איבערן קאָפּ, זאָגנדיק: „אין גיכן קומט שױן דער אױטאָבוס און נאָך פֿיר סטאַנציעס וועלן מיר זײַן צוריק אין דער הײם.‟

דאָס מײדעלע האָט געגעבן אַ קוק אױף דער אומגלײבלעך שײנער קאָכעלס־אָסילעי, װאָס האָט געגלאַנצט אויף דער זונשײַן. למעשׂה איז אַן אױטאָבוס געפֿאָרן פֿונעם אַנדערן עק גאַס צו דער סטאַנציע דראַקענפּלאַץ. אַז ער האָט זיך אָפּגעשטעלט, איז דאָס מײדעלע געשטאַנען צװישן דעם מאַנסביל מיטן ייִנגעלע און דער פֿרױ מיט די הערעלעך. די פֿרױ האָט זיך אָבער געאײַלט און איז גיך אַרויפֿגעשטיגן, דורכגייענדיק דורכן מײדעלע, װאָס האָט פּלוצעם דערפֿילט, אַז עמעצנס קני דריקט זי אין בױך. גאָר מאָדנע, האָט דאָס מיידעלע געטראַכט: פֿאַר װאָס דווקא אַ מענטשס צוריר פֿילט זי אַזױ ווייטיקלעך, בשעת אַ גאַנצער אױטאָבוס האָט געקאָנט פֿריִער דורך איר דורכפֿאָרן און זי האָט קיין שום ווייטיק נישט געפֿילט. דער געדאַנק האָט זיך איבערגעריסן, װען זי האָט דערהערט, אַז די טירן פֿונעם אויטאָבוס וועלן זיך אָט־אָט פֿאַרמאַכן. גיך־גיך איז זי אינעם אויטאָבוס אַרײַן און האָט געזוכט אַ פֿרײַ אָרט זיך אַװעקצוזעצן.

אין דעם אױטאָבוס האָט דאָס מיידעלע, װאָס האָט געהײסן מרים, זיך אײַנגעקוקט אין די אומבאַקאַנטע פּנימער. אין ערשטן אָפּטײל זענען געזעסן שװאַרצע פֿרױען מיט אײַנקױף־זעק און קינדערלעך: די פֿרױ װאָס איז אַרײַן פֿאַר איר, האָט זיך גיך אַװעקגעזעצט נעבן אײנער פֿון די מאַמעס. הינטן האָבן זיך אויסגעזעצט פֿלעמישע יונגע־לײַט, און אין מיטן זענען די זיצפּלעצער געװען לײדיק, אַ חוץ דעם מאַן אַ מוסולמענער, מיט אַ באָרד און שװאַרץ פֿינקלענדיקע אױגן און אין אַ ברױנער דזשעלאַבאַ. דערזען אויפֿן זיצאָרט לעבן אים אַ טשעמאָדאַן, האָט דאָס מײדעלע שוין געװאָלט גײן װײַטער, אָבער דער אַראַבער האָט פּלוצעם אַראָפּגענומען דעם טשעמאָדאַן און צערטלעך, כּמעט אומזעעװדיקערהײט, אָנגעוויזן אױפֿן זיצפּלאַץ לעבן אים און… דאָס מײדעלע האָט געספֿקט צי ער קוקט אין איר זײַט; אַ רגע — און זײַנע אױגן האָבן אױסגעזען אַזױ װי פֿריִער. דער אױטאָבוס איז אָפּגעפֿאָרן פֿון דראַקפּלאַץ. װי װײַט דאָס מיידעלע האָט געקאָנט קוקן, זיצנדיק נעבן דעם אַראַבער, האָט עס געקוקט אויף די הײַזער פֿון אַנטװערפּען, װאָס דער אויטאָבוס איז געפֿאָָרן צװישן זײ. ווי נאָר אָבער דער אויטאָבוס איז אַריבער די פּלאַנטעין־מאָרעטוסלעי־גאַס, װאָס טראָגט דעם נאָמען לכּבֿוד דער באַרימטער אַנטװערפּענער דרוקערײַ, האָט דער מאַן זיך אַװעקגעזעצט אַזױ, אַז זי האָט מער נישט געקאָנט זען גאָרנישט. אין דעם מאָמענט האָט זי געװאָלט זוכן אַן אַנדער זיצאָרט, אָבער װי באַלד זי איז אױפֿגעשטאַנען, האָט זי דערשפּירט דעם אַראַבערס בליק אױף איר קאָפּ.

כּהרף־עין האָט זי זיך אויסגעדרײט און דערזען, אַז נישט בלויז האָט ער אױף איר געקוקט, נאָר אױך געעפֿנט דאָס מױל, כּדי עפּעס צו זאָגן. דאָס מײדעלע האָט נישט געקענט גלייבן, אַז דער אַראַבער זעט זי, האָט זי געגעבן דעם מאַנס קני אַ קנײַפּ אַזױ שטאַרק, אַז ער האָט אַזש אויסגעשריִען: „װאָס טוסטו? הער אױף!‟

װען דאָס מײדעלע האָט דערזען, אַז אַ סך פּאַסאַזשירן האָבן געװאָרפֿן נײַגעריקע בליקן אין זײער זײַט, האָט זי צוריקגעצױגן די האַנט, אַרײַנגעקוקט אין דעם אַראַבערס אױגן און געפֿרעגט זײער שטיל: „איר רעדט מײַן שפּראַך?!‟

— אַװדאי, — האָט דער אַראַבער געענטפֿערט אַ ביסל אומגעדולדיק. — זײַענדיק אַ סוחר, האָב איך די גאַנצע צײַט צו טאָן מיט ייִדן.
— װױנסטו דאָ? װאָס איז דײַן נאָמען? — האָט דאָס מײּדעלע געפֿרעגט אַ פֿאַרבליפֿטע.
— כ’װױן אױף דער פֿראַנקרעיקלעי אױף יענער זײַט סטאַדספּאַרק און מײַן נאָמען איז יוסוף, — האָט דער אַראַבער געענטפֿערט. איצט מיט אַ קלײנעם שמײכל. ער האָט זײער ליב געהאַט דעם קינדערשן נײַגער. — און װי הײסטו, באַבעלע?

דאָס מײדעלע האָט געשװיגן אַ פּאָר סעקונדעס, געגעבן אַ טראַכט און דאַן געשעפּטשעט:

— כ’מײן, אַז מײַן נאָמען איז מרים… — און דערנאָך צוגעגעבן: — אָבער כ’בין נישט זיכער. כ’װײס נישט װער ס’האָט מיר געגעבן דעם נאָמען.

יוסוף האָט געשאָקלט מיטן קאָפּ.

— איך פֿאַרשטײ, טײַערע. אפֿשר הײסטו טאַקע מרים. מיריעם, אױף אַראַביש. אַ שײנער נאָמען.
— יוסוף, — האָט מרים געפֿרעגט, — װײסטו, פֿאַר װאָס דו קענסט מיך זען און פֿאַרשטײן? בײַ אַלע אַנדערע האָב איך געקענט רעדן װי הױך אױף אַ קול כ’האָב געװאָלט, זײ געגעבן אַ קנײַפּ, אַ פּאַטש אין פּנים אַרײַן, ס’איז אַלץ אײנס — אין זײערע אױגן בין איך נישטאָ.
— ביסט גערעכט, טײַערע, ביסט, לײַדער, גערעכט, — האָט יוסוף געענטפֿערט מיט אַ זיפֿץ.
פּלוצעם האָבן זײַנע אױגן שױן פֿאַרלױרן זײער פֿלאַמענדיקע שײַן. דאַן האָט ער געזען, אַז מ’האַלט שױן אָט־אָט בײַ דער מערקאַטאָרסטראַאַט. זײער האַסטיק איז ער אױפֿגעשפּרונגען און מיטן טשעמאָדאַן געפּרוּװט צוקומען צו די טירן. בשעת־מעשׂה האָט ער אַ שטויס געטאָן דאָס מײדעלע, װאָס האָט געגעבן אַ געשרײ און געפֿרעגט: „װי אַזױ איז דאָס מעגלעך, אַז דו האָסט מיר װײ געמאַכט, װען אַפֿילו אַן אױטאָבוס האָט מיך הײַנט אין דער פֿרי נישט געקאָנט הרגענען?‟

— װײַל דו עקזיסטירסט נאָר בײַ די, װאָס האָבן געװוּסט, אַז דו װעסט קומען, — האָט יוסוף געזאָגט זײער האַסטיק, מיט אַ פֿרײַנדלעכן בליק אױפֿן מײדעלע.

װען ער האָט באַמערקט, אַז די טירן האַלטן שױן בײַם פֿאַרמאַכט װערן, איז ער גיך־גיך אַרױס. בשעת דער אויטאָבוס איז געפֿאָרן װײַטער, האָט דאָס מײדעלע געגעבן אַ קוק אױף דער זײַט גאַס, װוּ יוסוף איז געשטאַנען מיטן טשעמאָדאַן. זי האָט אַ פֿאָכע געטאָן מיט דער האַנט, אָבער ער האָט זי שױן נישט געזען, װי ער װאָלט געװען פֿאַרטיפֿט אין זײַנע געדאַנקען.

אין אױטאָבוס האָבן די פּאַסאַזשירן באַמערקט, אַז עפּעס אַן אַראַבער האָט געמאַכט אַ קליינעם זשום, אָבער באַלד האָט דער עולם זיך װידער באַרויִקט. דאָס מײדעלע, װאָס איז איצט שױן נישט געװען גאַנץ זיכער, צי מרים איז אין דער אמתן איר נאָמען, האָט געהאַט דעם אײַנדרוק, אַז קײנער האָט נישט געקוקט אױף איר, נאָר אױפֿן זיצאָרט, װוּ יוסוף איז געהאַט געזעסן.

נאָך אַ פּאָר רגעס האָט דער שאָפֿער אָנגערופֿן די פֿאָלגנדיקע סטאַנציע: „לאַנגע קיװיטסטראַט‟. מרים האָט נישט פֿאַרשטאַנען פֿון וואַנען זי ווייסט דעם נאָמען פֿון דער סטאַנציע. הײַנט אין דער פֿרי האָט מען איר אפֿשר געזאָגט, װוּהין זי מוז פֿאָרן, און כאָטש פֿריִער האָט זי עס נישט געקאָנט דערמאָנען, האָט זי פֿאָרט געפֿילט מיטן גאַנצן גוף, אַז דאָרטן, אויף דער דאָזיקער סטאַנציע, װעט זי געפֿינען דאָס ריכטיקע אָרט.

* * *

זי האָט גענומען גײן אױף רעכטס, דורך דער בריק אונטער דער צענטראַלער סטאַנציע. אױף דער לינקער זײַט האָט זי געזען דעם קיװיט-פּלאַץ, װוּ ס׳איז פֿריִער געווען סעלעצקיס לעגענדאַרער ביכער־געשעפֿט. הײַנט האָבן די זשורנאַלן און מעדיען באַדאַרפֿט דעם פּלאַץ פֿאַר זײערע מאָדערנע בנינים. אױף דער רעכטער זײַט האָט זי דערזען דעם אַרײַנגאַנג צו אַ מעטשעט, װוּ אַ פּאָר מענער אין דזשעלאַבעס זענען געשטאַנען פֿאַרן אַרײַנגאַנג. די גאַס איז געװאָרן אַלץ אָרעמער און דאָס מײדעלע האָט זיך אַלץ מער געפֿרעגט, צי דאָס איז ממש געװען דער ריכטיקער װעג.

אַז זי איז אַריבער די גאַס, האָט אויף דער לינקער זײַט זיך באַװיזן נאָר אַ גרױס בױ־אָרט, װאָס די הײַזער דערנעבן האָבן אױסגעזען װי קײנער װאָלט דאָרט נישט געװױנט. װען זי איז צוגעקומען צום ראָג, האָט זי װידער באַקומען דאָס געפֿיל, אַז דער װעג איז אַ ריכטיקער, נאָר בײַ יעדער נײַער מעגלעכקײט מוז זי נאָך אַ מאָל זיך אין דעם איבערצײַגן. קײן שום אָנװײַז האָט זי אין גאַס, אַ שמאָלער אַלעע מיטן נאָמען „פּראָװינסיסטראַאַט‟, נישט געזען, אַ חוץ דעם יונגן חסיד, דאַכט זיך, אַ נאָר װאָס חתונה געהאַטער. װײַל ער איז געגאַנגען זײער לאַנגזאַם מיט אַן אַראָפּגעלאָזטער נאָז, האָט דאָס מײדעלע באַשלאָסן אים נאָכגיין: פּלוצעם האָט זי אַרומגעכאַפּט דאָס געפֿיל, אַז ער איז גראָד דער, װעמען זי זוכט.

זי איז געגאַנגען אַ ביסל האַסטיקער, ביז זי האָט אים אָנגעיאָגט און איז אויסגעגלײַכט מיט אים. זי האָט געגעבן אַ קוק אויף זײַן פּנים. דער חסיד האָט אױסגעזען, װי ער װאָלט אַ פּאָר נעכט נישט געשלאָפֿן. די באַקן בלאַס, די אױגן רױט, װי ער האָט געהאַלטן אין איין װײנען; קײן שפּור פֿון אַ שמײכל האָט זי נישט באַמערק. „דו, אָרעמער‟, האָט זי געקלערט, „האָב נישט קײן מורא. איך בין דאָ…‟. זי האָט געמײנט, אַז ער הערט ווי זי רעדט צו אים, און מיט אַ מאָל האָט זי פֿאַרשטאַנען, אַז ער פֿילט זיך עלטער, װי קײן מאָל נישט.

אױף דער רעכטער זײַט האָט זי דערזען, אַז זײ זענען פֿאַרבײַ אַ גאַס, װאָס האָט געהײסן „לענטעסטראַאַט‟ אָדער פֿרילינג־גאַס. אין דעם חסידס בליק איז אָבער געווען אַ ביטערער װינטער. װעגן װאָס ער האָט געטראַכט, האָט דאָס מײדעלע נישט געוווּסט, נאָר געהאַט אַ געפֿיל, אַז זײַן טרױער האָט צו טאָן מיט איר.

בײַ נומער 206 זענען אין דרױסן געשטאַנען אַ סך מענטשן און האָבן געװאַרט ביז זײ וועלן קענען אַרײַנגיין אין געשעפֿט. ס’איז געװען די בעקערײַ KLEINBLATT. דער חסיד, װאָס האָט, נישט־וויסנדיק, דאָס מײדעלע געבראַכט אַהער, האָט געטראָגן דעם נאָמען לײזער. ער האָט געװאָלט זיך שטעלן אינעם סוף ריי, נאָר אַלע האָבן אים געזאָגט אָן װערטער, אַז ער מעג אַרײַנגיין פֿאַר זײ. אַן עלטערער ייִד אין אַ קריעת־ים־סוף־הוט האָט קורץ געלײגט די האַנט אױף לײזערס אַקסל און האָט אים אַרײַנגעשעפּטשעט אַ פּאָר װערטער, װאָס דאָס מײדעלע האָט זיי נישט געקענט הערן.

— ס’איז מאָדנע, — פֿאַר װאָס װײס איך אַזױ זיכער, אַז ער הײסט לײזער און איך אַלײן האָב כּמעט נישט קײן אַנונג וועגן מײַן אײגענעם נאָמען? — האָט זי געקלערט, בשעת לײזער איז אַרײַן אין געשעפֿט. אױך דאָרטן האָט מען אים דערלױבט צו גײן צו דער קאַסע, כאָטש העכער אַ מנין קונים האָבן געװאַרט. ס’האָט אויסגעזען, גלײַך ווי ער וואָלט געהאַט טעלעפֿאָנירט פֿון פֿריִער און סתּם געמוזט אָפּנעמען זײַן באַשטעלונג.

למעשׂה איז ער באַלד אַרױס מיט אַ פּעקל, אָנגעפּאַקט מיט כּלערלײ געבעקס און דעליקאַטעסן, װאָס ער האָט געהאַלטן אין דער האַנט, װי ס’װאָלט געװען גאָלד צי אפֿשר, בעסער געזאָגט, דינאַמיט, װײַל ס’האָט אױסגעזען, ווי ער װאָלט געהאַט מורא פֿאַר די אַלע געשמאַקע זאַכן. בשעתן איבערגיין די גאַס, האָט ער פֿאַרגיכערט דעם גאַנג און פֿאַרן מײדעלע איז געװאָרן אַלץ שװערער צו גײן אַזױ שנעל װי ער. װען זי איז נאָך געװען בײַ דער לאַנגער קיװיטסטראַאַט, האָט זי נאָר געקענט זען, אַז לײזער האָט פֿאַרקערעוועט אױף רעכטס צו דער מיליססטראַאַט, און אַז זי איז אַהין אױך אָנגעקומען, האָט זי אים כּמעט פֿאַרלױרן. פֿון דעסטוועגן, האָט זי געקאָנט זען, אַז ער האַלט בײַם עפֿענען די טיר. געבנדיק אַ קוש די מזוזה, איז לייזער אַרײַנגעגאַנגען אין שטוב, האַלנטדיק אין דער רעכטער האַנט דאָס פּעקל. דאָס מײדעלע האָט נישט פֿאַרשטאַנען פֿאַר װאָס, אָבער דער װינט האָט זי געגעבן אַ שטופּ, און אירע קלײנטשיקע פֿיסלעך זײַנען אין לעצטן מאָמענט אַריבערגעטראָטן די שוועל נאָך לײזערן, װאָס האָט שױן געהאַט געהאַלטן בײַם פֿאַרמאַכן די טיר.

אין שטוב איז געװען אַ באַלאַגאַן. אין קיך האָט קײנער שױן אַ פּאָר טעג נישט געװאַשן די כּלים; קאַרטאָנען מיט רעשטלעך פּיצע האָבן זיך געוואַלגערט אומעטום — אױפֿן טיש צװישן האַלב־אױסגעלײדיקטע פֿלעשער בראָנפֿן, פּאַפּיראָסן אױף די צעקנייטשטע צײַטונגען. לײזער האָט אַרױפֿגעלײגט דאָס פּעקל אױפֿן עק טיש, װוּ ס’איז נאָך געװען אַ ביסל ליידיק פּלאַץ, און אין דעם מאָמענט האָט דאָס מײדעלע צום ערשטן מאָל דערהערט זײַן שטימע. ס’האָט זי אָנגעכאַפּט אַ שרעק, װען זײַן הײזעריק קול האָט אָפּגעקלונגען אין דער שטיל: „כ’בין שױן דאָ…‟

אין די דרײַ װערטער האָט דאָס מײדעלע געהערט אַזױ פֿיל װילדן טרױער, אַז זי איז בלית־ברירה אַריבער צו אים און אַרומגענומען זײַנע פֿיס ביז די קני. „שאַ, שטיל‟, — האָט זי אים געװאָלט זאָגן, נאָר עפּעס האָבן אירע ליפּן זיך צוזאַמענגעקלעפּט. לײזער איז געבליבן שטײן און האָט אָנגעהױבן װײנען.

— װאָס טוט זיך? — האָט זיך געטראָגן אַן אַנדער שטימע פֿון דער אַנדערער זײַט דירה. דאָס מײדעלע האָט געקאָנט הערן, אַז ס’איז געװען אַ װײַבערשע שטימע, װאָס איז בדרך־כּלל געװען זײער אַ װאַרעמע, אַ שטימע װי אַ ניגון, נאָר יעצט האָט זי אָפּגעהילכט אָן קראַפֿט, אָן כּוח.

לײזער האָט אָפּגעווישט די טרערן און זיך אָפּגערופֿן: „גאָרנישט… גאָרנישט. איך האָב עס דערפֿילט.‟

— װאָס האָסטו דערפֿילט, לײזערל? — האָט די שטימע געפֿרעגט. זי האָט געקלונגען װי אַ יונגע פֿרױ, שױן אױס מײדל, דאַכט זיך, אַ חתונה געהאַטע נישט לאַנג צוריק, נאָר עפּעס קינדיש איז אין איר שטימע נאָך אַלץ פֿאַראַן. דאָס מײדעלע, װאָס האָט זיך אַלײן געפֿילט זײער אומעטיק, איז געװען איבערגעראַשט: װי אַזױ האָט זי דערקענט דעם מאַנס נאָמען? און אין דער רגע האָט זי זיך אױך דערװוּסט, אַז דער פֿרױס נאָמען איז מרים.
— זאָרג זיך נישט, מירי, מײַן האַרץ, — האָט לײזער דערװידערט. אין קיך האָט ער גיך־גיך אָפּגערײניקט אַ פּאָר טעלערס, זײ אָפּגעװישט און מיטגענומען צוזאַמען מיטן פּעקל אין אַ צימער נעבן סאַלאָן, פֿון װעלכן די שטימע האָט געהערט. דאָס מײדעלע איז אַרײַן נאָך אים און האָט דערזען עפּעס, װאָס האָט איר כּמעט צעבראָכן דאָס יונגע האַרץ.

אין צימער איז געשטאַנען אַ בעט, װוּ אױף דער רעכטער זײַט האָט מען גאָרנישט געקענט זען, אױסער האַנטעכער, אונטערװעש, מעדיקאַמענטן און פֿלעשער װאַסער. אױף דער לינקער זײַט האָט דאָס מײדעלע געזען ליגן אַ פֿרױ אין אַ קאָלירפֿולן קאָפּטוך, װאָס זי האָט תּיכּף דערקענט, װער זי איז. מרים, מרים און לײזער.

— אָט דאָ האָסטו דאָס געבעקס, — האָט לײזער געזאָגט. — „אַנטשולדיק, װאָס כ’האָב געװײנט. װען איך בין געגאַנגען צו „קלײנבלאַט‟, האָב איך זײער שטאַרק געשפּירט, אַז זי איז דאָ.
—זי שטייט הינטער דיר? — האָט מרים געפֿרעגט. פּלוצעם האָט איר קול אָנגעהויבן קלינגען אַ ביסל קרעפֿטיקער. — איך האָב עס געשפּירט.

„דײַן געפֿיל איז אַ ריכטיקס‟, — האָט דאָס מײדעלע געטראַכט. נאָר ס’האָט זי נאָך אײן לעצטע, גרױסע פֿראַגע אָפּגעהאַלטן פֿון געבן אַ שפּרונג אין בעט און זיך לײגן לעבן מרים און זי פֿאַרװיגן.
— בײַם געשעפֿט האָבן אַלע שױן געװוּסט, — האָט לײזער געזאָגט שטילערהײט. — כ’האָב קיין וואָרט נישט געדאַרפֿט אַרויסברענגען. און װען איך בין אַרײַן… שוין בײַ דער קאַסע, האָב איך געזען אַ מײדעלע דורכן פֿענצטער. אַ מײדעלע מיט שװאַרצע צעפּעלעך…‟
— האָסט געזען חנהלען? — האָט מרים געשעפּטשעט. — װי אַזױ האָט זי אױסגעזען?

און בשעת לײזער האָט פּרובירט געבן אַן ענטפֿער, װאָס קײן װאָרט קאָן עס נישט באַשרײַבן, האָט דאָס קלײנע מײדעלע, װאָס האָט זיך ערשט דערװוּסט, אַז זי הייסט חנהלע, אַ שטופּ געטאָן די האַנט, װעלכע האָט געהאַלטן דאָס פּעקעלע.

מרים האָט נישט געװײנט. זי האָט געהאַלטן דאָס פּעקל און אַרױסגענומען פֿון דאָרט אַ טשיס-קעיק.

— ס’איז צײַט עפּעס אָפּעסן, — האָט זי געזאָגט און אָפּגעביסן. — איך האָב געװוּסט, אַז זי װעט קומען צו דיר. איך האָב אַזוי געהאָפֿט און געבעטן דעם אײבערשטן ער זאָל זי אַהער שיקן, כאָטש אײן מאָל.

לײזער איז געשטאַנען אַ פֿאַרבליפֿטער. נאָך אַ פּאָר מאָמענטן וואַרטן, האָט זיך אים געדאַכט, אַז ס׳איז שוין אַוועק אַ סך צײַט, אפֿשר יאָרן. האָט ער געזאָגט:

— איך האָב זי געזען. אויפֿן ראָג פּראָװינסיסטראַאַט און לאַנגער קיװיט. נאָר כ’האָב נישט געקאָנט קוקן אױף איר. זײַ זשע מיר מוחל…
— לײזערל, — האָט מרים געזאָגט, — לײזערל, מײן ליבסטער… — זי האָט געפֿילט עפּעס װאַרעמס, װאָס האָט זיך צעגאָסן איבערן גאַנצן קערפּער. אײן רגע האָט זי געזען חנהלע, דאָס ייִדישע מײדל, איר טאַטע מיט די בײנער, מיט די שטראַלנדיקע אײגעלעך, װאָס האָבן געלאַכט מיטן גאַנצן געלעכטער, װאָס זײ האָבן פֿאַרמאָגט, און דאָס קלײנע מײַלעכל, װאָס האָט כּלומרשט געזאָגט אַ פּאָר װערטער… אײן מאָמענט — און זי איז געפֿאַלן מיטן קאָפּ אױפֿן קישן, און זיך נישט גערירט.

עפּעס האָט לײזער געװוּסט, אַז אַלץ איז גוט. ער האָט זיך אַפֿילו נישט דערשראָקן. ער איז אױפֿגעשטאַנען, געקוקט אױף זײַן יונגער פֿרױ, פֿאַרמאַכט די אױגן, געזאָגט אַ לאַנגזאַמען „שהחײנו‟, װידער געעפֿנט די אױגן און מיט דער האַנט אַװעקגענומען פֿון זײַן װײַבס ליפּן אַ פּאָר ברעקלעך טשיס־קעיק. אײן מאָמענט האָט זיך געהאַלטן אַ שטילקייט. דערנאָך האָט ער אויסגעפּלאַצט אַ געלעכטער, געלאַכט װי אַ משוגענער אַזוי, אַז חנהלע, װאָס האָט שיִער נישט פֿאַרלאָזט די דירה, כּדי צוריקצופֿליִען — אײן גאָט אין הימל װײסט װוּהין — האָט זיך נאָך אײן מאָל אומגעקוקט און געזאָגט װערטער, װאָס זי אַלײן האָט שױן נישט געהערט, נאָר װאָס האָבן געפֿונען זײער װעג.