עמיל קאַלין
צווייטער טייל
דאָס דריטע קאַפּיטל
1
דאָס ליכט אין „ביזנעס־קלאַס‟ איז געווען אויסגעלאָשן שוין אַ היפּש ביסל צײַט, אָבער סעם האָט זיך געפֿילט פֿעט, מיאוס און אָפּשטויסנדיק אויכעט אין דעם פֿינצטערניש. די חנעוודיקע, שלאַנקע סטואַרדעסן מיט די גראַציעזע זשעסטן, פֿאַלשע שמייכלען און אָנגעשמינקטע פּנימער, ווי בײַ טאָקנס, האָבן געלאָזט דעם עולם כאַפּן אַ דרעמל. זיי האָבן אויפֿגעהערט אַרומגיין איבער דער שמאָלער סטעזשקע צווישן די בענקלעך, שטופּנדיק פֿאַר זיך אָנגעפּאַקטע וועגעלעך מיט פֿלעשלעך, ציגאַרעטן און פּאַרפֿיומען. בײַם עולם אין „ביזנעס־קלאַס‟, דאָס רובֿ באַיאָרטע, פֿאַרמעגלעכע מענער און פֿרויען, האָבן די פֿלעשלעך ענגלישן וויסקי אָדער פֿראַנצויזישן קאָניאַק נישט אַרויסגערופֿן קיין באַזונדערן אינטערעס. די פּאַסאַזשירן האָבן געוויס געהאַט בײַ זיך אין דער היים פֿײַנערע קאָניאַקן און וויסקיס. סעמען האָבן גראָד צוגעצויגן די גרויסע פּאַקן מיט ציגאַרעטן — אַלע מיט פֿײַנע פּרײַזן, פֿון וועלכע עס זענען אַראָפּגעשניטן געוואָרן די שטײַערן. ער האָט זיך גלײַך געכאַפּט, ווי נאָכגעגעבן זיך דעם אומבאַקאַנטן, אוראַלטן אינסטינקט, אַז אייגנטלעך נייטיקט ער זיך שטאַרק אין זיי. ער האָט ברוך-השם אוספּייעט ממש אין דער לעצטער רגע פֿאַר דעם, וואָס די סטואַרדעסן זענען פֿאַרשוווּנדן געוואָרן מיטן וועגעלע הינטער דעם פֿאָרהאַנג, אײַנצוקויפֿן פֿיר פּאַקן „קענט‟, כּדי צוצוטיילן פּעקלעך ציגאַרעטן, ווי באַקשיש אָדער כאַבאַר אין רומעניע. ער האָט זיך דערמאָנט ווי נאָך דער מלחמה איז אַ ציגאַרעט ווערט געווען מער ווי דאָס לעבן פֿון אַ מענטש. געוויסע פֿרויען פֿלעגן פֿאַרקויפֿט דאָס לײַב פֿאַר אַ פּאָר אויסלענדישע ציגאַרעטן.
אויף אַ ברייטן עקראַן, וואָס איז געהאָנגען איבער די גרויע און ווײַסע קעפּ, האָט מען געוויזן אַ פֿאַרשלעפּטן פֿילם מיט אויסגעריבענע „גענגסטערס‟, וואָס ווישן די שטיוול אין דער ניו-יאָרקער פּאָליציי… סעם האָט געוואָרפֿן אַ בליק אויפֿן עקראַן און זיך פֿאַרקרימט. „אַלטע שמאַטעס! צו וואָס קוקן? זייער סוף וועט, סײַ ווי, זײַן אַ ביטערער!‟ — האָט ער געמורמלט צו זיך און פֿאַרמאַכט די אויגן. סעם איז האַלב געזעסן און האַלב געלעגן אין דער ברייטער זיץ. ער האָט דערפֿילט אַ טעמפּן דרוק אין די שלייפֿן און אַ שוועריקייט אין אַלע אבֿרים. ער האָט געהאַט בלויז איין פֿאַרלאַנג: אַרײַנפֿאַלן אין אַ טיפֿן שלאָף. ער האָט אויסגעטרונקען אַ קאָניאַקל, ווײַן מיט סאָדע-וואַסער און אַ גלאָז ביר. דערצו האָט ער אַרײַנגעוואָרפֿן אין מויל אַ שלאָף-פּי, אָבער דאָס אַלץ האָט נישט געהאַט קיין פּעולה. דער שלאָף האָט אים נישט אײַנגענומען, נישט מיט גוטן און נישט מיט בייזן. ער האָט זיך זייער גענייטיקט אין אַ ביסל שלאָף, נאָר אָנשטאָט אײַנזינקען אין אַ האַרטן דרעמל, האָט זײַן מוח זיך אײַנגעשפּאַרט און נאָר געדרייט פֿאָר זײַנע אויגן אַלערליי ווילדע זעונגען און אימאַזשן. די מחשבֿות זענען געווען גלײַכצײַטציק מטורפֿע, קאַלעמוטנע און לויטערע.
אַ טאָג נאָך דעם ווי דאָריס איז אַוועק אויף איר פֿאַרם־„אַווענטורע‟ אין אָהאַיאָ, האָט ער געוואָלט אויפֿשטיין אין דער פֿרי, ווי קיינמאָל נישט, און זיך לאָזן גלײַך, אָן שהיות, אין וועג אַרײַן צו זײַן אָפֿיס, דערגיין די יאָרן זײַן סעקרעטאַרשע און די איבעריקע אָנגעשטעלטע. אוי! ער וועט אַרײַנקוקן אין די ביכער! אוי, ער וועט נעמען יעדן באַזונדער אויף אַ פֿאַרהער. בײַ אים טרײַבט מען נישט קיין קאַטאָוועס. צו וואָס צאָלט ער זיי אַזוי שיין? ער צאָלט דאָך נישט פֿאַר זייער גלאַנצנדיקער שטיקל אַרבעט… צוריקגערעדט, קאָן יעדער שמויגער און נישט-טויגער אויספֿירן זייערע אויפֿגאַבעס. מ’דאַרף נישט האָבן קיין שאַרפֿן מוח דערויף. מ’דאַרף בלויז טאָן דאָס דײַניקע. ער צאָלט זיי כּדי זיי זאָלן אויסהאַלטן אַלע זײַנע משוגעתן, נאָכגעבן די קאַפּריזן, פֿאַרגלעטן זײַנע קרומע פֿירעכצער און אומגעריכטע אָנפֿאַלן. זיי דאַרפֿן בלויז שמייכלען פֿאַלש און אים אַנטקענגטראָגן דעם „גוט-מאָרגן‟.
אַזאַ איז געווען זײַן פּלאַן, נאָר דער קערפּער האָט נישט געאַרבעט בײַ אים. ער האָט אים אַרויסגעשטעלט אַ פֿײַג: סעם איז געבליבן ליגן ווי עמעצער וואָלט אים איבערנאַכט צוגעשמידט צו דער בעט. ער האָט קוים געקאָנט פּועלן בײַ זיך אויפֿהייבן דעם קאָפּ. נאָר אַז דער קליינער ווײַזער האָט זיך אָפּגעשטעלט אויף צען, האָט ער זיך דערפֿילט גענוג שטאַרק זיך אויפֿהייבן פֿון בעט און זיך אַוועקשאַרן, ווי אַ חולה-מסוכּן, צו דעם טעלעפֿאָן־אַפּאַראַט, וואָס איז געשטאַנען האַרט לעבן דעם סינק — דאָריס האָט געהאַט אַ פֿײגעלע אין קאָפּ: זי מוז רעדן אויפֿן טעלעפֿאָן בשעת זי וואַשט געפֿעס. „אַ מענטש ברענגט אויף זיך דעם טויט נישט וויסנדיק‟, — האָט סעם געקרעכצט און אויפֿגעהויבן דאָס טרײַבל. ער האָט גערופֿן דעם אָפֿיס. ער האָט געפּרוּווט צוצוגעבן אַ ביסל חיות און מוט זײַן שטים, אָבער די סעקרעטאַרשע האָט זיך דאָך דערשראָקן פֿון זײַן פֿאַרשלאָפֿענעם „האַלאָ‟. ער האָט זי באַרויִקט. ס׳איז נאָר אַ קליינער ווירוס נישט מער. ער האָט זי פֿאַרזיכערט, אַז זײַן קערפּער וועט איינס-און-צוויי מאַכן אַן עק צו דעם קליינטשיקן ווירוס. אמת, ער האָט אַדורכגעמאַכט אַ נישט אָנגענומענע נאַכט, אָבער מאָרגן-איבערמאָרגן וועט ער זיך שוין צוריקשטעלן אויף די פֿיס.
פֿון דעם „מאָרגן-איבערמאָרגן‟ איז געוואָרן אַ חודש. די טעג, ווי יוונים, האָבן געהאַט איין פּנים: לאַנגע, טריבנע, אָן אַ טעם און ריח, ווי די ווערבעס. סעם פֿלעגט אָפּזיצן אין קיך, פֿאַרגלאָצן די אויגן אויפֿן פֿענצטער, עלעהיי ער וואָלט געוואַרט, דער משיח זאָל פּלוצעם אַרײַנפֿאַלן אין דער דירה דורך יענעם פֿענצטער און אים פֿײַערלעך מודיע זײַן, אַז ער איז געקומען אויסלייזן די ייִדן פֿון דעם ביטערן גלות און סעמען בתוכם. סעם פֿלעגט זיך אויסמאָלן ווי ער טוט אַ ביטערן שמייכל און זאָגט משיחן, אַז אים, סעמען, קאָן קיינער נישט אויסלייזן אָדער ראַטעווען. ער לעבט בשלום מיט דער האָפֿענונגלאָזקייט. ער האָט איין בקשה: מע זאָל אים לאָזן צורו. סעם פֿלעגט אויסטרינקען קאַווע ביז דער בלוטדרוק האָט געלאָזט פֿון זיך וויסן און דער קאָפּ שווינדלען. ער האָט נישט געפֿונען קיין אַנדער עצה ווי צו פֿאַרטרײַבן דעם לאַנגווײַל.
ער האָט נישט געפֿילט קיין הונגער. ער פֿלעגט קײַען דאָס עסן אָן חשק און אַראָפּשלינגען דעם ביסן ווי עמעצער שלינגט אַראָפּ אַ ביטערע פּיל. די אָוונטן פֿלעגט ער פֿאַרברענגען אָפּזיצנדיק אָדער ליגנדיק אויף דער סאָפֿע אינעם אייבערשטן צימער. ער האָט נישט אָפּגעריסן קיין אויג פֿון דעם בלישטשענדיקן עקראַן. אַלץ וואָס מע האָט געוויזן אויף דער טעלעוויזיע, איז נישט ווערט געווען קיין אָפּגעריבענע מטבע: די אַקטיאָרן האָבן געשפּילט פֿאַלש, די טעמעס זענען געווען אַ מוסטער פֿון וווּלגאַרישקייט, פּוסטע מעשׂיות. אויף די נײַעס-פּראָגראַמען האָט מען יעדן טאָג געבראַכט ידיעות פֿון אַן אַנדער אומגליק, מאָרד און קאַטאַסטראָפֿע. סעם האָט געקוקט אויף אַלע אָנשיקענישן פֿאַרגאַפֿט. עס האָט זיך אים געדאַכט, אַז ער האָט שוין געהערט פּונקט די זעלבע נײַעס מיט אַ יאָר און אפֿשר אַ יאָרצענדליק צוריק. די אומגליקן זענען געבליבן די אייגענע. אויך דעמאָלט און אויך הײַנט זענען מענטשן געפֿאָרן ווי משוגעים, דערשאָסן און געשאָכטן איינער דעם צווייטן צוליב נישטיקע סיבות. „וואָס איז דאָ שוין דער חילוק, האַ?‟, — פֿלעגט סעם זאָגן צו זיך אַליין, נישט האָבנדיק מיט וועמען מיטצוטיילן די אייגענע דיעות, — „וועמען, אַ חוץ די געטראָפֿענע, גייט עס אָן, אויב די ערד האָט געציטערט אין טאָקיאָ אָדער אין טערקײַ? מענטשן וועלן קרעכצן און עסן סאַפּער אַזוי אָדער אַנדערש.‟
איין מאָל האָט ער אַראָפּגענומען אַ בוך פֿון אַ העכערער פּאָליצע, אָפּגעווישט דעם שטויב און עס געטאָן אַ בלעטער; ס׳איז אים געוואָרן פֿינצטער אין די אויגן: די זאַצן האָבן זיך נישט צוגעקלעפּט. די ווערטער האָבן בשום-אופֿן נישט געוואָלט אַרײַן אין זײַן קאָפּ. זיי האָבן זיך אָנגעשטויסן אין זײַן שאַרבן און אַראָפּגעפֿאַלן צוריק אין בוך טויטע.
אין די נעכט פֿלעגט אויפֿבליצן אין זײַן קאָפּ דער געדאַנק, אַז ער זינדיקט, הלמאַי ער פֿאַרבינדט זיך נישט מיט דער טאָכטער אין קאָלעדזש. ער מוז איר אַמאָל לאָזן וויסן וואָס עס איז געשען און וועגן זײַן איצטיקער לאַגע, דערקלערן אַלץ, אָבער דאָס איז קיינמאָל נישט מקוים געוואָרן. ער האָט תּמיד פֿאַרענטפֿערט דאָס אָפּלייגן דערמיט, אַז עמאַ ווייסט שוין אַלץ ממילא. דאָריס האָט איר שוין מסתּמא באַצײַטנס אויסגעוואַשן די געהירן, געהעצט קעגן אים. דער שמועס מיט איר וועט זײַן לעכערלעך, פּײַנלעך, פֿול מיט עגמת-נפֿש און בזיון…
צומאָל איז אים געקומען אויפֿן געדאַנק, אַז אפֿשר איז אַ פּלאַן אָנצושרײַבן אַ בריוו דער שוועסטער אין פֿלאָרידע. אסתּר האָט זיך אַריבגעקליבן קיין פֿלאָרידע מיט אַ יאָרצענדליקער צוריק. אין אָנהייב איז די קאָרעספּאָנדענץ צווישן ברודער און שוועסטער געווען אַ שטענדיקע, אָבער צוביסלעך האָט זי אויפֿגעהערט ענטפֿערן אויף זײַנע בריוו. אפֿשר האָט ער זי באַליידיקט? ער האָט דערפֿילט אַ פֿיזישן פֿאַרלאַנג איר אָנצושרײַבן. וועמען האָט ער שוין אויף דער וועלט, מישטיינס געזאָגט? נאָר זי איז פֿאַקטיש געוואָרן אַ פֿרעמדע דורך די יאָרן און סעם האָט געהאַלטן, אַז אויסרעדן דאָס האַרץ פֿאַר פֿרעמדע-לײַט איז אַ מיאוסע מידה. ער האָט געהאַט ערגעץ פֿאַרשריבן דעם טעלעפֿאָן־נומער פֿון דאָקטאָר פֿרידמאַנס האָטעל אין ליסבאָן, אָבער זיך געשעמט אָנקלינגען און פֿאַרשטערן אים דעם האָניק-חודש. וועגן אַרויסווײַזן שוואַכקייט האָט נישט געקאָנט זײַן קיין רייד. עס איז אים געווען בילכער צו לײַדן חיבוט-הקבֿר.
איין אינדערפֿרי איז סעם געזעסן בײַ דעם טיש אין „קיטשען‟, געזופּט קאַלט-געוואָרענע קאַווע פֿון אַ ריזיקער טשאַשקע, באַטראַכט אַ פּאַס גרויען הימל, אָנגעלאָדן מיט כמאַרעס און זיך פֿאָרגעוואָרפֿן הלמאַי זיצט ער אַזוי, מיט פֿאַרלייגטע הענט ווי עפּעס אַ שוטה-בן-פּיקהאָלץ… שוין, גענוג פֿאַרפֿרירט ווערן אין דער ניו-יאָרקער קרירה. „טהענקסגיווינג‟ רוקט זיך אָן און דערנאָך קומט דער ניו-יאָרקער שאַרפֿער ווינטער. ווער לאָזט אים נישט אויפֿשטײַגן אין עראָפּלאַן און פֿליִען קיין ישׂראל, אַ שטייגער? ער וועט זיך צעלייגן אויף דער תּל-אָבֿיבֿער פּלאַזשע, ווי בײַם טאַטן אין ווײַנגאָרטן. די שטעפֿאַנעשטער לאַנדסלײַט אין ישׂראל וועלן אים אויפֿנעמען בכּבֿוד-גדול, אין דעם האָט ער נישט געצווייפֿלט. זיי וועלן אַראַנזשירן פֿאַר אים אַ פֿײַערלעכן באַנקעט. מע וועט מאַכן אַ לחיים און אים לויבן ביז אין הימל אַרײַן. ער האָט זיך שטאַרק גענייטיקט אין אַ ביסל חנופֿה. וואָס זיצט ער דאָ, איינער אַליין, ריבונו-של-עולם?! פֿאַר וועלכע זינד דאַרף ער אָפּקומען?
אָבער באַלד דערנאָך האָט סעם זיך אַ קאַפּעלע אָפּגעקילט. און וואָס וועט זײַן נאָכן באַנקעט? אַלץ וועט בלײַבן אויפֿן אַלטן שטייגער. אפֿשר וועט ער גאָר פֿליִען קיין בוקאַרעשט? פּוּיקעלע איז דאָרט. מומע רייזל-ראָזע, דער מאַמעס אַ שוועסטער וווינט דאָרט, אויב זי האָט זיך נישט אַריבערגעקליבן קיין ישׂראל אָדער אויף יענער וועלט. זײַן ברורער חיימעלע… אויב ער וועט קאָנען זיך דערלויבן זיך טרעפֿן מיט אַן אַמעריקאַנער בלוט-זויגער. ניין, דאָס איז אַן אומזין! אַ פֿאַרדרייטע זאַך! האָט סעם געטראַכט. ער האָט זיך קיינמאָל נישט פֿאָרגעשטעלט, אַז זײַנע פֿיס וועלן נאָך ווען ניט איז שטיין אויף דער רומענישער ערד. ער פֿלעגט תּמיד פֿײַערלעך מודיע זײַן יעדן, וואָס האָט נאָר געוואָלט הערן, אַז ער האָט אַ שפּײַ געטאָן אויף אַלץ און אַלעמען, פֿאַרברענט נאָך זיך אַלע בריקן און וויל גאָרנישט וויסן פֿון יענער צעקראַכטן העק.
דעם זעלבן טאָג האָט זיך סעם אַרויסגעשאַרט אין דרויסן צום ערשטן מאָל זינט דאָריס איז אַוועק. ער איז געגאַנגען גלײַך אין דער פּאָסט און געשיקט אַ טעלעגראַמע קיין בוקאַרעשט צו פּוּיקעלען אים צו וויסן לאָזן, אַז ער האָט בדעה צו פֿאָרן קיין רומעניע. סעם אַליין איז געווען געפּלעפֿט פֿון די אייגענע ווערטער. עס האָט זיך אים עפּעס נישט געלייגט אויפֿן שׂכל, אַז עס איז גאָר מעגלעך צו פֿאָרן אַהין… עס איז אים נאָך שווער געווען צו גלייבן, אַז בוקאַרעשט און ניו-יאָרק געפֿינען זיך ביידע אויף איין פּלאַנעט.
שפּעטער האָט ער זיך געכאַפּט: די גאַנצע זאַך איז צו אײַליק. עס האָט זיך אַרויסגעוויזן, אַז ער נייטיקט זיך אין אַ וויזע. וואָס עס איז אים אײַנגעפֿאַלן? ער האָט געמיינט, אַז ס׳איז הפֿקר אַ וועלט, האַ! ס׳איז נישט אַזוי פּשוט אַריבערגיין דעם אײַזערנעם פֿאָרהאַנג. אָט, ביסטו אין סאַמע פּופּיק פֿון דער קאַפּיטאַליסטישער וועלט, און אָט שפּאַנסטו מיט אַלע צום ליכטיקן מאָרגן. ער איז גרייט געווען אויפֿגעבן, אָבער אַלץ איז געגאַנגען ווי געשמירט. ווי גאָט אַליין וואָלט זיך אַרײַנגעמישט אין דעם. אין צוויי וואָכן אַרום איז סעם געזעסן אינעם עראָפּלאַן. ווי אומגלייבלעך דאָס זאָל נישט זײַן, איז עס פֿאָרט געווען אַ גלענצנדיקער באַשלוס. צוויי וואָכן אין רומעניע וועלן אים אָפּפֿרישן, צוריקשטעלן אויף די פֿיס און אַז ער וועט זיך אומקערן קיין ניו-יאָרק, וועט ער זיך אַ וואָרף טאָן אין ביזנעס מיט אַ נײַעם ברען און דער מרה-שחורהדיקער חודש וועט זיך אײַנשרומפּן צו דער ריכטיקער מאָס. דער אומעטיקער פּעריאָד, וואָס האָט אים, אין לעצטן סך-הכּל, נאָר פֿאַרשטאַרקט, צוגעגעבן מוט און חשק צו געניסן פֿון אַלע תּענוגים, וואָס דאָס לעבן שטעלט צו.
סעם האָט אויפֿגעעפֿנט די אויגן. ער האָט אײַנגעדרעמלט אַ קורצן ווײַל און איצט זענען זײַנע מחשבֿות געוואָרן לויטערער. ער האָט דערפֿילט אַ שטעכעניש אין אורין־פּענכער. ער האָט זיך שווערלעך אויפֿגעהויבן פֿון זיץ און זיך גענומען גיין מיט אומזיכערע טריט, וואַקלענדיק זיך ווי אויף דעם דעק פֿון אַ שיף, ער איז נישט דערגאַנגען צו דער טואַלעט-קאַבינע. אַ מגושמדיקער פּאַרשוין האָט אים פֿאַרשטעלט דעם וועג. דער פּאַרשוין האָט אויפֿגעהויבן די אויגן. סעם האָט דערזען פֿאַר זיך ממש די אייגענע אָפּשפּיגלונג, ווי דער מענטש וואָלט געווען אַ פֿאַרלוירענער צווילינג. דער מענטש האָט אָנגעקוקט סעמען אַ רגע און געפֿרעגט: „שלוימעלע? שלום-עליכם! פֿליסט אויכעט קיין פּאַריס, האַ?‟ דאָס איז געווען בעריש, דער לאַנדסמאַן, וואָס וווינט אין דזשוירזי-סיטי. די ביידע מענער זענען געשטאַנען צוגערוקט איינער צום צווייטן אין דעם ענגן דורכגאַנג. פֿון בערישס מויל האָט אַרויסגעדופֿט אַ געשטאַנק.
„יאָ, איך וועל זײַן אין פּאַריז צוויי טעג און נאָכדעם…‟, — האָט סעם אָנגעהויבן דערקלערן, נישט וויסנדיק וווּהין די דערקלערונג וועט אים פֿירן.
„אָ, זייער גוט!‟ — האָט בעריש זיך דערפֿרייט מיט זײַן בן-עיר. — „וווּ וועט איר אײַנשטיין? אַ שאָד, וואָס מיר זעען זיך נישט אָפֿטער… טאַקע אַ שאָד! דער עיקר, מ׳איז תּמיד אַזוי פֿאַרנומען. מ׳לויפֿט אַהין-אַהער אָן אַ קאָפּ און פּלוצעם קוקסטו זיך אַרום און דו ביסט שוין נישט קיין ייִנגעלע, בנאמנות. און צוריקדרייען דאָס רעדעלע קאָן מען נישט, האַ, האַ… דער עיקר… קלאַריס וועט שפּרינגען ביז דער סטעליע, אַז איך וועל איר זאָגן, אַז מיר וועלן זיך אַרומשליאָנדערן אין פּאַריז מיט דיר און דאָריסן. ס׳איז מיר איצט צוגעקומען אַ שטיקל געזונט, בנאמנות!‟
„ווי דרייט מען זיך אַרויס פֿון אַזאַ צרה?‟ — האָט סעם געטראַכט צו זיך. בערישן האָט ער געזאָגט: „די צרה, איז וואָס אַלץ וועט זײַן מיט אַן אײַלעניש, ווײַל…‟
בעריש האָט אָפּגעמאָסטן סעם מיט אַ פֿרעגנדיקן בליק: „וואָס אײַלעניש? ווער אײַלעניש? מענטש איינער, ביסט אויף אַ וואַקאַציע!‟
ער האָט גערעדט הויך, ווי אַ חוץ זיי וואָלט אַרום קיינער אויפֿן עראָפּלאַן נישט געווען.
סעם האָט געזאָגט: „אין דער אמתן, מיר וועלן זײַן אין פּאַריז נאָר צוויי טעג. דערנאָך פֿליִען מיר ווײַטער קיין בוקאַרעשט.‟
„בוקאַרעשט?‟ — האָט בעריש אָנגעשטעלט אויף סעמען אַ פּאָר צעעפֿנטע אויגן. — „וואָס האָט איר פֿאַרלוירן אין בוקאַרעשט צו אַלדי שוואַרצע יאָר?‟
„איך האָב דאָרט אַ מומע און אויכעט פּוּיקעלען…‟
בעריש האָט געמאַכט אַ מאַך מיט דער האַנט: „ע… פּוּיקעלע? איך האָב זיך געטראָפֿן מיט אים. ער איז אַ צעבראָכענער מענטש, טײַערער. למעשׂה אָ קבצן. דו ווייסט פֿון וואָס ער לעבט? ער קלעפּט קאַרטאָן־פּושקעס! זײַן הויקער ווערט וואָס אַ מאָל גרעסער און דעם לינקן פֿוס… קוים וואָס ער שלעפּט אים. ער זשיפּעט קוים. און בוקאַרעשט? איך בין געווען דאָרט. נישטאָ וואָס צו זען, בנאמנות. די שטאָט איז אָפּגעשטאַנען, גרוי און מיאוס. ווען די נאַכט פֿאַלט צו, שלינגט אײַן אַ פֿינצטערניש די גאַנצע שטאָט. נישטאָ קיין ייִדן. פֿון קאַלעאַ וואַקאַרעשט איז פֿאַרבליבן נאָר דער נאָמען און….‟
עטלעכע פּאַסאַזשירן האָבן זיך אַרײַנגעמישט. ס׳ווילט זיך זיי אָפּרוען די פּאָר שעה, וואָס זענען געבליבן ביז פּאַריז. די צוויי דזשענטלמענס ווערן פֿאַרבעטן ממשיך צו זײַן דעם שמועס שפּעטער, נאָכן לאַנדן.
בעריש האָט זיך געזעגנט וואַרעם און אָנגעטאַפּט אין דער פֿינצטערניש דעם וועג צו זײַן אָרט. סעמען איז אײַנגעפֿאַלן, אַז אפֿשר איז זײַן גלענצענדיקער פּלאַן נישט אַזוי גלענצדיק נאָך אַלעמען. ער האָט זיך דערמאָנט אין אַ זאָג, וואָס דער טאַטע עליו-השלום פֿלעגט איבערחזרן, אַז ס׳איז געווען אַ בלאָטע: „גם זו לטובֿה.‟ און די בענקשאַפֿט האָט אים אַ צופּ געטאָן.
המשך קומט
Yiddish Branzhe 