נאָטיצן פֿונעם רעדאַקטאָר

מײַן מאַמעס רוף

דער חודש יוני האָט זיך אײַנגעקריצט אין מײַן זכּרון מיט צוויי וויכטיקע דאַטעס: דעם 22סטן יוני האָט זיך אָנגעהויבן די אַזוי גערופֿענע „גרויסע פֿאָטערלענדישע מלחמה‟, ווען דײַטשלאַנד איז אָנגעפֿאַלן אויף סאָוועטן־פֿאַרבאַנד אין 1941; דעם 23סטן יוני איז דער געבוירן־טאָג פֿון מײַן מאַמען ע״ה. און אויב די ערשטע דאַטע איז געווען מער אַ סימבאָלישע, אַן אָפֿיציעלע, פֿאַרבונדן מיט דער געשיכטע פֿונעם גאַנצן לאַנד, האָט די צווייטע דאַטע זיך אײַנגעבאַקן אין מײַן האַרץ ווי אַ לעבעדיקער צייכן פֿון מײַן אייגענער עקזיסטענץ.

פֿופֿצן יאָר, זינט מײַן געבוירן ווערן, בין איך געווען לעבן מײַן מאַמען טאָג־טעגלעך. נאָר ס׳איז געקומען דער טאָג, ווען די טיר פֿון אונדזער היים האָט זיך געעפֿנט און איך האָב איבערגעטראָטן איר שוועל און זיך געלאָזט אין מײַן אייגענעם וועג אַרײַן. ס׳איז אָבער געווען אין אָט די ערשטע פֿופֿצן יאָר אַ מאָמענט, ווען כ׳האָב פּלוצעם דערפֿילט, וואָס מיינט עס, צו פֿאַרלירן די מאַמע, אַפֿילו אויף אַ רגע…

מיר האָבן שפּאַצירט אין פּאַרק. מײַן מאַמע און איך. כ׳בין דעמאָלט אַלט געווען אַ יאָר פֿיר, פֿינעף. אין אַ מאָמענט האָב איך זיך אָפּגעשטעלט, זיך פֿאַרקוקט אויף אַ הינטעלע. מײַן האַנט איז נאָך אַלץ געבליבן הענגען אויפֿגעהויבן אין דער לופֿטן. דערנאָך האָב איך דערפֿילט, אַז מ׳האָט מיך ווידער אָנגענומען פֿאַר דער האַנט און געפֿירט ווײַטער. ס׳איז אָבער געווען עפּעס נישט קיין באַקוועמע האַנט, אַ שווייסיקע און אַ קאַלטע. כ׳האָב אויפֿגעהויבן דעם קאָפּ און זיך אָנגעשטויסן אין אַ שמייכלענדיק פּנים. אַ שוואַרצע בראָדיווקע אויף דער אייבערשטער ליפּ האָט שטיל צו מיר כיכיקעט.

כ׳האָב דערהערט מײַן מאַמעס קול. זי האָט מיך גערופֿן בײַם נאָמען. כ׳האָב זיך נאָך אַלץ געהאַלטן פֿאַר דער פֿרעמדער האַנט, אָבער געקוקט אויף מײַן מאַמען, וואָס איז געשטאַנען הינטערשטעליק בלויז מיט עטלעכע טריט און גערעדט מיט איר חבֿרטע. כ׳האָב אַרויסגעריסן מײַן האַנט, ווי מע וואָלט זי געהאַלטן בגוואַלד, און זיך אַ וואַרף געטאָן צו דער מאַמען. כ׳האָב זיך אײַנגעגראָבן מיטן פּנים אין איר פֿוס און זיך הויך אויף אַ קול צעוויינט…

מעגלעך, כ׳האָב זיך פּשוט איבערגעשראָקן, ווי עס טרעפֿט מיט אַ קינד, וואָס האָט זיך פּלוצעם געכאַפּט — פֿאַרלוירן די מאַמען. נאָר געשען איז, זעט אויס, אַ שטאַרקערע זאַך: אָט די קורצע ווײַלע צווישן כאַפּן זיך, אַז די שווייסיקע האַנט איז אַ פֿרעמדע און דעם הערן מײַן מאַמעס רופֿנדיק קול, האָט אַזוי ווייטיקלעך זיך אײַנגעשניטן אין מײַן מוח, אַז במשך פֿון מײַן גאַנץ לעבן ביז הײַנט לאָזט עס מיך נישט אָפּ.

פֿריִער, כּל־זמן מײַן מאַמע האָט געלעבט, וווּ כ׳זאָל נישט געווען זײַן, אַז ס׳פֿלעג מיך פּלוצעם אַרומכאַפּן אַ ווײַלע פֿון פֿילן זיך פֿאַרלוירן, האָב איך באַלד געקלונגען אַהיים, אַהין, וווּ ס׳האָט געוווינט מײַן מאַמע. איר קול האָט מיך באַרויִקט, אָפּגעטריבן די ספֿקות, אַרײַנגעבראַכט אין מײַן דראָטן־טענצערײַ איבערן לעבן אַ גלײַכגעוויכט.

זינט די מאַמע ע״ה איז נישטאָ האָבן די דאָזיקע איבערשרעק־ווײַלעס זיך באַזעצן אין מײַנע חלומות. עס קומט מיר נישט זעלטן אויס צו זען זיך עלנט בלאָנדזשען איבער פֿרעמדע גאַסן, אין אַ פֿרעמדער שטאָט, וווּ מענטשן אַרום מיר רעדן אַ פֿרעמד לשון, וואָס כ׳פֿאַרשטיי קיין וואָרט נישט, אָן אַ גראָשן געלט. ס׳פֿאַלט אויף מיר אָן אַ שרעק פֿונעם געדאַנק, אַז כ׳וועל אַזוי וואַנדערן דאָ אין דעם פֿרעמדן לאַנד אייביק און קיין מאָל זיך נישט אומקערן צוריק אַהיים. איך פֿיל, ווי אַ שווייסיקע און קאַלטע האַנט כאַפּט מיך אָן פֿאַר מײַן האַנט און שלעפּט מיך ערגעץ נאָך זיך. שוין בײַם סאַמע ראַנד פֿון אַ ייִאוש־אָפּגרונט, רײַסט זיך פּלוצעם אין מײַן חלום אַרײַן אַ קול, וואָס רופֿט מיך בײַם נאָמען, ווי דעמאָלט אין מײַן פֿריִיִקער קינדשאַפֿט… און עס קומט דער קאַיאָר.

יוני 23, 2022, ברוקלין, ניו־יאָרק