דער דריטער פֿיורער ימח־שמו!
יעדער טאָג במשך פֿונעם מאַרץ־חודש האָט זיך בײַ מיר אָנגעהויבן און פֿאַרענדיקט מיטן דורכקוקן די נײַעס פֿונעם רוסיש־אוקראַיִנישן פֿראָנט. די מלחמה, וואָס קומט איצט פֿאָר ווײַט פֿון די פֿאַראייניקטע שטאַטן בכלל און בפֿרט פֿון דעם גן־עדן־ווינקל אין פֿלאָרידע, וווּ איך געפֿין זיך כּמעט אַ האַלב יאָר, ווײַזט אָן אויף דעם פֿאַקט, אַז קיין ווײַטע מלחמות זײַנען נישטאָ; אַ מלחמה, וווּ זי זאָל דירעקט נישט אָנגיין, שטייט זי כּסדר בײַ דער שוועל פֿון דײַן היים. שוין אָפּגערעדט, אַז הײַנט, צוליב די כּלערליי עלעקטראָנישע פֿאַרבינדונג־מיטלען און דער טעלעוויזיע מיט אירע הונדערטער קאַנאַלן, שיסט דיר די מלחמה אַרויס מיט איר שוידערלעכן פּרצוף גלײַך אין די אויגן אַרײַן.
מײַן דור, וואָס איז געבוירן געוואָרן נאָך דער צווייטער וועלט־מלחמה, האָט זי פֿאַרגעדענקט מיט זײַן גענעטישן זכּרון, אָנגעזעטיקט מיט די טאַטע־מאַמעס־דערמאָנונגען, מיט די פֿילמען, ביכער, מאָלערײַ אַזוי ווײַט, אַז איצט, ווען די, דאַכט זיך, לאָקאַלע שחיטה, דראָט זיך צעוואַקסן אין אַ דריטער וועלט־מלחמה, דערצו נאָך אַ נוקלעאַרער, האָט אונדזער גענעטישער זכּרון זיך אויפֿגעכאַפּט און אויפֿגעשפּיזט אַלע זײַנע באַגנעטן.
יאָ, אין די קינדער־יאָרן האָבן מיר ליב געהאַט זיך צו שפּילן אין מלחמה. דאָס שווערסטע אין אָט דער שפּיל איז געווען זיך צעטיילן אויף „רוסישע‟ און „דײַטשן‟; קיינער האָט נישט געוואָלט זײַן „אַ דײַטש‟, נאָר — אַ רוסישער! אויך דער הײַנטיקער פּרעזידענט פֿון רוסלאַנד פּוטין, וואָס געהערט צו מײַן דור, האָט געוויס געשפּילט אין דער ייִנגלשער „מלחמה‟. וועדליק זײַן ווײַטערדיקן וועג אין לעבן און קאַריערע, קאָן איך זיך פֿאָרשטעלן, אַז אים האָט מער אימפּאָנירט צו שפּילן אַ רוסישן אויסשפּירער, — אַזוי ווײַט, אַז ער האָט אויפֿגעהערט אויפֿצונעמען די שפּיל ווי אַ שפּיל, און איז אַרײַן אין די פֿעדערן פֿון אַ ממשותדיקן „פֿיורער‟ מיט אַלע זײַנע מעשׂים…
מעגלעך, אַז צו דער מלחמה אין אוקראַיִנע האָבן אים געבראַכט די אַמביציעזע פֿיורערישע פּלענער צו געווינען זײַן אייגענע מלחמה־שפּיל, און אויפֿנעמען דעם זיג־פּאַראַד אויפֿן „רויטן פּלאַץ‟, שטייענדיק אויף לענינס־מאַווזאָליי, פּונקט ווי ס׳האָט זײַן זיג־פּאַראַד איבער דײַטשלאַנד אויפֿגענומען דער סאָוועטישער „פֿיורער‟ סטאַלין. אָבער אַלע פֿיורערס אין אַלע צײַטן זײַנען פֿריִער אָדער שפּעטער אַראָפּגעזעצט געוואָרן. אויך פֿאַרן פֿיורער פּוטין וועט קומען די שעה; און אויך נאָך זײַן נאָמען וועט אַרויסגעבראַכט ווערן, ווי עס ווערט אַרויסגעבראַכט נאָך די נעמען פֿון זײַנע וועגווײַזערס היטלער און סטאַלין — פּוטין ימח־שמו!
דירפֿילד־ביטש, פֿלאָרידע, מאַרץ 2022
Yiddish Branzhe 