לאַכן מיט יאַשטשערקעס

(אַ דערציילונג אין דער תּקופֿה פֿון קאָראָנאַ־װירוס)

נח באַרעראַ

ס’איז אַ שיינער נאָכמיטאָג אין טאָל, אַ בערגיק פּאַנאָראַמע־װיקלט זיך פּרעכטיקט אויס, װי אַ זײַדענע לאַנדקאַרטע אונטער אַ פֿלאַקערנדיק אַרומנעמיק ליכט. פֿייגל פֿליִען געשװינד און געניט אינעם קלאָרן הימל, זייער קװיטשערײַ הערט זיך פֿון אַלע זײַטן, פֿון די ביימער און קוסטעס, אין װעלכע זייערע עופֿעלעך װאַרטן גיריקע אויף אַ שטיקל פֿאַרבײַסן. אין מיטן טאָל ליגט אַ ריזיקע כּנרת־בלאָע אָזערע. איצט איז זי שלמותדיק און שטיל, װי אויף אַ פּאָסטקאַרטל, נאָר אין אָװנט, װען ס’בלאָזט אַ שטאַרקער װינט, כװאַליעט זי װי אין ים. אַ ברייטער שאָסיי ציט זיך זיגזאַגיש אַרום אירע ברעגן, איינצלנע מאַשינען זשומען גיך פֿאַרבײַ און באַלד פֿאַרשװינדן. גבֿירישע זומער־הײַזער רוען האַלב־אָפּגעלאָזענע בײַ די װאַסערן. די באַלעבאַטים באַװײַזן זיך דאָרט אַ מאָל, קענטיק צופֿרידן צו זײַן אויף דער דאַטשע, כאָטש אויף אַ װײַל.

אויף דער צפֿונדיקער זײַט פֿון אָזערע, אויפֿן וועג קיין קלירלייק, איז דאָ אַ דערפֿל, װאָס רופֿט זיך לוסערן. אַז מע פֿאָרט אַרײַן אין דאָרף, ווערט מען באַגריסט פֿון אַ רעלאַטיװ־נײַער שילד: „לוסערן — די שװייץ פֿון אַמעריטשקע‟. אירע תּושבֿים, אַזוי װי ס’רובֿ אײַנװוינער פֿון די עטלעכע שטעטלעך אין יענעם פֿאַרװאָרפֿן װינקל פֿון צפֿון־קאַליפֿאָרניע, זענען אָרעמע. דאַכט זיך, אַז די װירטשאַפֿט, וואָס הענגט אָפּ פֿון טוריזם, איז נישט אַזוי אײַ-אײַ-אײַ ווי אין דער שווייצער לוסערן… איז גיין גייט עס דאָך אַזוי, אַז װען ס’איז דאָ װייניקער טוריסטן, איז דאָ װייניקער געלט אין קאַסע, און די אײַנװוינער מוזן זיך מוטשען, צונויפֿקלעפּן אַ גראָשן צו אַ גראָשן. הײַנטיקע טעג, אַז אַ ווירוס בושעוועט אין דער וועלט, קומט קיינער נישט באַזוכן און די שווערע דאָליע הענגט איבערן דערפֿל, ווי אַ כמאַרע וואָס אַלע שפּירן, נאָר קיינער זעט גאָרנישט, ספּעציעל, ווען דער וועטער איז אַזאַ מחייִקער.

גאָר לעצטנס איז אָנגעקומען אין לוסערן אַ יונגער־מאַן, אַ קוריאָז, נישט פֿון די היגע און נישט פֿון די דאַטשניקעס. ער זיצט אָפֿט אַ פֿאַרטראַכטער בײַ דער מאַמען אין גאָרטן און קוקט אויף די יאַטשערקעס, װאָס קריכן אַרום. די מאַמע, צפּורהלע, אויך נישט קיין היגע, איז געקומען מיט אַ פּאָר יאָר פֿריִער. נאָך צענדליקער יאָרן איז זי אַוועק פֿון יוקאַיע, די היימשטאָט פֿון אירע קינדער, וואָס ליגט 25 מײַל אויף מערבֿ.

צווישן מאַמען און זון הערשט אַ גרויס שווײַגעניש. איר זון, חנן, דער מיזיניק, איז ערשט צוריקגעקומען נאָך עטלעכע יאָר וווינען אין שטאָט ניו-יאָרק. דעם אמת געזאָגט, איז ער אַנטלאָפֿן צו דער מאַמען ווי אין אַ בהלה פֿון אַנגסט. אָבער נישט צוליב דער קאָראָנאַ־פּאַנדעמיע האָט ער זיך צוריקגעקערט, די „קאָראָנאַ‟ האָט זיך נאָך נישט געהאַט פֿאַרשפּרייט איבער גאַנץ ניו-יאָרק, — נאָר צוליב אַן אַנדער מין פּאַנדעמיע, אַ פּנימיותדיקער.

חנן איז אָפּגעזעסן אַ האַלבן טאָג אין גאָרטן. ער האָט געקוקט מיט קינאה אויף די פֿאַרשידענע מינים יאַשטשערקעס וואָס זענען געלעגן מיט אויסגעשטרעקטע לאַפּקעס אויף דער זון ווי צענערלינגען אויפֿן נאַסן צעמענט בײַם שטאָטישן שווימבאַסיין. ס’האָט אים דערמאָנט אין יענע זאָרגלאָזע טעג, ווען ער פֿלעג ליגן אונטער דעם אַלטן דעמב אויפֿן גרויסן פֿעלד הינטער דער עלעמענטאַר-שול, פֿאַרװאַקסן מיט ווילדגראָז און אָנגעפּיקעוועט מיט אָראַנזשענע קאַליפֿאָרניער מאָן-בלימלעך. אין יענע שיינע מאָמענטן זענען זײַנע מחשבֿות פּאַוואָלינקע פֿאַרבײַ צוזאַמען מיט די דינע ווײַטע פֿעדער-וואָלקנס.

ער האָט אַ צי געטאָן פֿון אַ ווײַס פּאַפּיראָסל, וואָס איז געווען פֿאַרשטעקט צווישן צוויי פֿינגער, קוים אָנגעזען, און האָט פּאַמעלעך אַרויסגעלאָזט אַ דינענק רויכל. זײַן בליק איז געפֿאַלן אויף אַ געלער יאַשטשערקע, מיט אויסגעשטרעקטע הענט און צונויפֿגעפּרעסטע פֿיסלעך, ווי בײַ יאָשקען אויפֿן צלם. מיט אַ מאָל פּרוּווט ער זיך אָפּטרייסלען פֿון יענעם אומהיימלעכן פֿאַרגלײַך. רײַבנדיק זײַנע אויגן פֿון אויפֿרעגונג, האָט ער אַ קוק געטאָן אַ צווייט מאָל, נו, איז שוין ווידער אַ יאַשטשערקע…

די זון, וואָס האָט זיך שוין געהאַט דורכשפּאַצירט איבערן הימלישן האָריזאָנט, האָט געהאַלטן בײַם אונטערגיין. די לבֿנה איז געווען צו זען אויפֿן בלויען נאָך ליכטיקן הינטערגרונט. „אי אפֿשר לישני מלכים שישתמשו בכתר אחד‟, — האָט חנן זיך דערמאָנט פֿון רשין: איז געקומען די לבֿנה צום אייבערשטן מיט אַ טענה אויף זײַן באַשאַף, אַז צוויי מלכים קענען נישט טראָגן די זעלביקע קרוין.

די מאַמע איז אויסגעװאַקסן אויפֿן שוועל פֿון דער גלעזענער טיר פֿון הינטערשטער שטוב און געקוקט אויף חננען, אַ פֿאַרזונקענער אין זײַנע מחשבֿות. זי האָט גוט דערקענט דעם צער, אויסגעגאָסן איבער זײַן וועזן, ס’איז געווען איר צער, וואָס האָט זי באַגלייט פֿון קינדווײַז אָן, ווען זי פֿלעג אַ ציטערנדיקע זיך באַהאַלטן אין קליינעם אַלמערל, בשעת איר מוטער איז אַרויס טאַנצן אין די שענק. נאָר דאָס יונגע מיידל איז דעמאָלט נישט געווען אין גאַנצן אָן טרייסט, איין שטיקעלע רעטונג — דאָס ביסעלע עסן אין שטוב. עסן האָט איר געהאָלפֿן ווי אַ מיטל צו דערלײַכטערן דעם צער, און האָט אויף אַ ווײַל אַוועקגעשטופּט פֿון איר די עלנט. צפּורהס פֿעטער בויך, אַראָפּהענגענדיק איבער דער טאַליע ווי אַן עול, האָט פֿאַרמאַכט די נעצטיר פֿאַר איר און, מיט אַ פֿאַרוואָלקנטן שטערן, ווײַטער באַטראַכט דעם זון.

נאָך חצות, די צײַט פֿון חלומות. דער הימל איז געווען אַן אויסגעשטערנטער. ווײַטע פֿינקלענדיקע פֿליטערלעך האָבן זיך שטאַט באַוועגט איבער דער שוואַרצער געדיכטעניש, ווי שיפֿן דורכן דיקן נעפּל. שטילינקע מעלאָדישע גרילצן האָבן זיך דערטראָגן אויף קילע ווינטן דורך די גרעזער פֿון גאָרטן, די יאַשטשערקעס האָבן געשמאַק געדרימלט צווישן די שטיינער, טויזנטער רײַז-פֿליגן האָבן זיך אַרײַנגעסמיעטשעט אויף די הײַזער, רוענדיק, וווּ נאָר אַ דרויסנדיק ליכטל האָט געברענט.

אין שטוב איז געווען טונקל. חנן איז געלעגן נעבן זײַן מוטער. דער אַנגסט, וואָס האָט אים באַזונדערס געפּײַניקט בײַ נאַכט, האָט אים נישט געלאָזט שלאָפֿן אַליין. דער ווענטילאַטאָר האָט ריטמיש געבלאָזן אויף אַ דערבײַיִק טישל, נאָר איז נישט געווען בכּוח איבערצושרײַען די רוישנדיקע רופֿנדיקע כוואַליעס, וואָס האָבן אים אַרויסגעצויגן אין דער ווײַטנס. ער איז געשטאַנען אויפֿן זאַמד בײַם ברעג פֿון דער אָזערע. שטאָק פֿינצטער האָט גערוט אויפֿן וואַסער, אַלץ איז געווען פֿאַרוויקלט אין טיפֿן חושך. אַ גרויע פֿאַרנעפּלטע כמאַרע האָט זיך גענומען פֿורעמען אין מיטן ים, די וואַסערן האָבן געווירבלט אונטן. חנן האָט פֿיקסירט זײַנע אויגן אויף דער כמאַרע; אַרויס פֿון די פֿאַרװיקלטע טיפֿענעשן, האָט זי אַרויסגעטראָגן אַ מוראדיק ריזיקן געשטאַלט מיט לאַנגע פֿאַרשאָטנטע האָר און אויסגעשטרעקטע פֿאַרוווּנדעטע הענט…

ביסט גוט געשלאָפֿן? האָסט עפּעס געזען אין חלום?‟ — האָט צפּורה אַ פֿרעג געטאָן בײַ חננען, איבערלאָזנדיק פֿאַר אים אַ טעלער אייער מיט צװיי שטיקלעך טאָסט־ברויט, אָנגעשמירט ביד־רחבֿה מיט אײַנגעמאַכטס און פּוטער. זי האָט זיך אַליין אַוועקגעזעצט אַנטקעגן אים אין גאָרטן און אָנגעהויבן מיטן גאָפּל עסן פֿונעם אייגענעם טעלער, װאָס זי האָט אויך געהאַט מיטגעבראַכט. חנן האָט מיט אַ זיפֿץ געשאָקלט אויף יאָ און דערבײַ צוגעמאַכט די אויגן. די פֿרימאָרגנדיקע לופֿט האָט געשמעקט מיט לאַװענדל און חנן האָט בשום אופֿן נישט געװאָלט פֿאַרלירן דעם טעם פֿון ריח.

אַ יאַשטשערקע האָט אַרויסגעשטעקט דעם קאָפּ פֿון הינטער אַ שטיין און מיט נײַגעריקע אויגן געקוקט אויף צפּורהן בשעת זי האָט אַ רגע שטיל געשוויגן.

„איך האָב נעכטן געזען עפּעס אויסטערלישע חלומות, קאָשמאַרן טאַקע‟, — האָט צפּורה געשעפּטשעט. די יאַשטשערקע האָט אויסגעשטרעקט דעם קאָפּ הויך אין דער לופֿטן, ווי אַ הונט מיט אָנגעשפּיצטע אויערן, — „װייסט װאָס, װען איך װאָלט געהאַלטן אַ העפֿט בײַ זיך אין צימער, װאָלט איך אויסגעפֿילט גאַנצע זײַטן מיט חלומות… כאַ-כאַ, אַנדערש איז שווער צו האַלטן זיי פֿריש אין זכּרון… די חלומות האָבן זיכער פֿאַרן מענטשן אַ ווערטפֿולן באַטײַט. זיי זענען רמזים פֿונעם אייבערשטן, וואָס וויל אונדז געבן אָנצוהערן זײַנע פּלענער, דװקא בלשון־חלום. שוין אַ לאַנגע צײַט, אַז איך זע כּמעט יעדע נאַכט דעם זעלבן פֿאַרדריסלעכן חלום. אַ מיידעלע, נאָך אין די װינדעלעך, ליגט אין וויגעלע און וויינט. איר מאַמע איז נישט דערבײַ, נײַערט אַ פֿרעמדער מאַנספּאַרשוין מיט געדיכטע ברוינע וואָנצעס און זילבערנע זונברילן, וואָס שרײַט, בייזערט זיך, און שפּריצט אויף איר טראָפּנס פֿון אַ פֿלעשל ביר…‟

צפּורהס בליק װערט פֿאַרגליװערט און, װי פֿאַרכּישופֿט, קוקט ערגעץ װײַט־װײַט אויסערן גאָרטן.

„האָב איך לעצטנס אַרומגעזוכט, ווער זאָל מיר דעם חלום פֿאַרטײַטשן? בין איך געזעסן בײַ לאהן דער טעראַפּעװט און מיר האָבן אויסגעפֿונען, אַז קיין חלום איז דאָס נישט געווען, נאָר גאָר אַ שטיקל דערמאָנונג. זאָלסט וויסן, אַז זכרונות אַזוי ווי חלומות, זענען אויך אין געפֿאַר פֿאַרגעסן צו ווערן… און אַמאָל פֿאַרוואַנדלען זיי זיך אַפֿילו אין חלומות‟.

צפּורהלע איז אַנטשוויגן געוואָרן, אירע בלויע אויגן האָבן קינדיש געגלאָצט, ווי בײַ אַ הערשעלע, וואָס בענקט נאָך דער אונטערגעפֿאַלענער מאַמען. פֿון דעסטװעגן, האָט זי ממשיך געווען:

„די מאַמע האָט מיך אָפֿט איבערגעלאָזט אין דער היים אַליין, האָט זי מיך אַ מאָל געלאָזט מיט פֿרעמדע מענער, וואָס זי האָט זיי געטראָפֿן, מי יודע וווּ… איך האָב געמוזט דעמאָלט זײַן אַ מיידל פֿון אַ יאָר־צװיי, גאָרנישט מער…‟

מאַמע און זון זענען ווײַטער געזעסן אין דער שטיל, דער ריח פֿון לאַווענדל איז געוואָרן אַ ביסל שוואַכער, און דאַכט זיך, אירע פּורפּורנע בלימלעך זײַנען געוואָרן בלאַסער אויף דער הייסער זון. די יאַשטשערקע האָט דערװײַל גערוט, דעם קאָפּ פֿאַררוקט אויף אַ זײַט, און פֿאַרזשמורעט די פֿײַכטע אויגן.

דער גאָרטן, אַן אַרומגעצוימטער פֿון אַן אַלטן רויטן שטאַכעט-פּאַרקן, האָט זיך געצויגן אַרויף אויף אַ קליינעם שטח פֿון אַ דערבײַיִקן בערגל. אין סאַמע מיט פֿון גאָרטן האָבן אַ טוץ בעטאָנענע טרעפּלעך אַרויפֿגעפֿירט צו אַ הילצערנער באַנק, וואָס איז געשטאַנען פּאַסע דעם הינטערשטן פּלויט. פֿון דאָרטן, ווען מע האָט געקוקט גענוג קאָסע איבער די דעכער און צווישן סאָסנעס און דעמבן, האָט מען געקענט כאַפּן מיטן אויג אַ שטיקל אייבערפֿלאַך פֿון דער שימערנדיקער אָזערע.

אויף איין זײַט פֿון גאָרטן זענען געשטאַנען, װי אַ חבֿרה שפּאַנישע קאַװאַלירן, דרײַ ריזיקע מאַיעסטעטישע יאַלעווקעס, ממש װי אויף אַ געמעל; אויף דער צװייטער זײַט, קעגן איבער די ביימער — אַ מאַראַנצנביימל. די פֿרוכטן, שוין לאַנג איבערגעצײַטיקט, שטיקלעכווײַז, בלאַס און פֿאַרשימלט, האָבן זיך געוואַלגערט אויפֿן באָדן אונטערן בוים…

אַ ביסל אַראָפּ צו, זענען געלעגן לאַנגע קוואַדראַטע בעדער, צװיי אויף בײדע זײַטן פֿון די טרעפּן. די בעדער, געפֿעסטיקט פֿון בעטאָנענע שטיינער פֿונעם זעלבן שניט, װאָס די טרעפּלעך, האָבן געהאַלטן מידברדיקע געװיקסן מיט דיקע בלעטער, װאָס מע געפֿינט בדרך־כּלל אין די טריקענע קלימאַטן, װי למשל, אַריזאָנע. אין די װינקלעך פֿון די דאָזיקע בעדער זענען געװאַקסן גרויסע באַװאָקסענע לאַווענדרעס, װעמענס צװײַגן זענען אַראָפּגעפֿאַלן איבערן בעטאָנענעם מויער, װי סאַמעטענע פֿאָרהאַנגען איבער הויכע באַלעבאַטישע פֿענצטער. דאָרטן קעגנאיבער איז חנן געלעגן אויפֿן בויך און געפֿאָלגט מיטן בליק נאָך די יאַשטשערקעס, וואָס האָבן געקלעטערט אויף דעם מויער אַראָפּ און אַרויף. די גנבֿישע טריט פֿון די יאַשטשערקעס האָבן צוריקגעפֿירט זײַן בליק אינעם תּחום פֿון זײַנע זכרונות, װען ער פֿלעג אַ באָרװעסער אַרומלויפֿן אַהין און אַהער, װי די שקצימלעך, כאַפּן אַלערליי קריכנדיקע און פֿליִענדיקע חיות. באַזונדערס שװער, האָט ער זיך דערמאָנט מיט הנאה, איז געװען צו כאַפּן די יאַשטשערקעס. צום אַלעם ערשטן האָט מען געדאַרפֿט אויסקלײַבן דעם ריכטיקן געװער, אַ פּאַסיק װילדגרעזל, װאָס זאָל זײַן גענוג לאַנג און געדיכט. דערנאָך האָט דאָס קינד מיט געניטע פֿינגער פֿלינק אַרומגעבונדן איין גרעזל־עק אין פֿאָרעם פֿון אַ פּעטליע, און געזען, אַז דער קנופּ זאָל זײַן, נישט צו ענג און נישט צו לויז. באַװאָפֿנט מיט דער פּעטליע, האָט ער זיך גענומען צום געיעג. זײַן קליינטשיק זשװאַװע־הינטל, לילי, איז נאָכגעלאָפֿן פֿון הינטער אים, ביז מע האָט אָנגעטראָפֿן אויפֿן ערשטן קרבן. פּאַמעלעך, אַלץ נענטער און נענטער האָט חננדל צוגערוקט די אויסגעשטרעקטע פּעטליע צום קאָפּ פֿונעם פֿאַרדאַמטן באַשעפֿעניש… ביז דער קאָפּ איז ענדלעך אַרײַן אין פּעטליע. אָבער דאָס איז נאָך נישט געװען דער סוף. די יאַשטשערקע האָט געמוזט אַליין אַרײַנכאַפּן זיך אין דער פּעטליע, וואָס האָט געזאָלט זיך פֿאַרציִען אַרום האַלדז. נאָר דאָ איז טאַקע געלעגן דער הונט באַגראָבן; ס’איז נישט געװען קיין גרינגע עובֿדא, װײַל פֿון איין צו אַ גיכער באַװעגונג פֿונעם כאַפּער, האָט די כּמו־געפֿאַנגענע יאַשטשערקע זיך געקענט דערשרעקן, און אויס פּאַסטקע, אויס געיעג…

„חנן, וואָס טוסטו?‟ — האָט צפּורה כיכיקעט. איר קאָפּ האָט זיך קאָמיש געדרייט פֿון פֿאַרוווּנדערונג. װי איר מינהג איז דעמאָלט געװען, פֿלעגט זי אין די נאָכמיטאָג־שעהען אויסװאַקסן פֿון צײַט צו צײַט אויפֿן שװעל פֿון דער גלעזערנער טיר, כּדי צו קאָנטראָלירן װאָס עס טוט זיך בײַ איר זון אין גאָרטן. נאָר דאָס מאָל איז געװען גאָר אַנדערש. חנן, װי אַ רוח װאָלט אים באַזעצט, האָט בוקנדיק אויפֿן בעטאָנענעם מויער געהאַלטן איבערן קאָפּ פֿון אַ רוענדיקער יאַשטשערקע אַ שטיקל גרעזל.

„ששאַאַ…‟ — האָט ער שטיל געשעפּטשעט און אָנגעוויזן מיטן בליק אויף דער יאַשטשערקע. מיטן װײַזפֿינגער פֿון דער פֿרײַער האַנט האָט ער געמאַכט אַ סימן, אַז די מאַמע זאָל צוקומען. חנן האָט געהאַלטן אין איין רוקן דאָס גרעזל אַלץ נענטער און נענטער צום קאָפּ. די יאַשטשערקע האָט מיט שרעק אַ שפּרונג געטאָן אויף צוריק און זיך באַהאַלטן הינטער אַ געװיקס.

„אַך… מע דאַרף ציִען די פּעטליע עס זאָל װערן ענג‟ — האָט ער שטילערהייט דערקלערט דער מאַמען, װאָס איז שוין געשטאַנען לעבן אים, — „אָבער נאָר װען די יאַשטשערקע גייט פֿאָרויס דאַרף מען ציִען… נאַ, פּראָביר, נאָר זײַ אויף דער וואַך‟ — האָט ער פּלוצעם פֿאָרגעלייגט, פֿאָרזיכטיק דערלאַנגענדיק איר דאָס װילדגרעזל. צפּורה האָט עס איבערגענומען, קוקנדיק אויף חננען מיט אַ מינע פֿון אומזיכערקייט. — „װאַרט ביז דו דערשפּירסט, אַז די יאַשטשערקע װעט אָפּטרעטן און נאָר דעמאָלט טו אַ זיכערן צי!‟ — האָט חנן געעצהט מיטן קוק אויף דער יאַשטשערקע.

צפּורה האָט געװאַרט. די סעקונדעס האָבן זיך פֿאַרװאַנדלט אין מינוטן. קיין שום באַװעגונג. נאָר מיט אַ מאָל האָט זי דערהערט אַ גערויש פֿון שפּילנדיקע קינדער. זי האָט זיך אַרומגעקוקט. דאָס זענען אָבער נישט געװען די שכנישע קינדער, נאָר אירע אייגענע קינדער… זיי זײַנען געשטאַנען בײַם רוסישן טײַך הינטערן בייסבאַל־פֿעלד. אירע קינדער לאַכן און שפּילן און אָט איינער קומט צו לויפֿן אַ שמייכלענדיקער. חנן? ניין, דאָס איז נישט ער, דאָס איז גאָר אַ מיידל… מיט גרויסע חן־גריבעלעך און פֿולע זשמעניעס מאַרגעריטקעלעך — אַ באַװעג, אַ צי, און כאַפּ!

„אָט אַזוי!‟ — האָט חנן אַ לאַך געטאָן. די פּעטליע איז שוין פֿעסט פֿאַרצויגן אויפֿן האַלדז פֿון דער יאַשטשערקע, און צפּורה הייבט אָן שפּאַצירן מיט דער באַשעפֿעניש לענג־אויס דעם מויער, װי מיט אַ הינטל. דערנאָך האָט חנן זיך געביטן מיט איר און אויך ער האָט זיך גענומען שפּאַצירן מיט דער יאַשטשערקע מעשׂה הונט. אַזוי האָבן זיי געטאָן נאָך אַ פּאָר מאָל ביז, קוקנדיק איינער אויפֿן צװייטן, אויסגעפּלאַצט אין אַ געלעכטער. און ס’האָט זיי געדאַכט, אַז אַרום און אַרום — אומעטום לאַכן די יאַשטשערקעס. אַ גאָרטן, פֿול מיט לאַכנדיקע יאַשטשערקעס.