אַנטקעגן פֿענצטער (אינזיכיסטיש)

בערל קאָטלערמאַן

…wherever you go for the rest of your life,
it stays with you…

A moveable feast, Ernest Hemingway

„ניין‟, האָסטו געזאָגט,
„כ’געדענק ניט, וואָס פֿאַר אַ קעז האָבן מיר געגעסן דעמאָלט‟.
„אוי, אַ שאָד, וואָס דו געדענקסט ניט,
ווײַל דאָס איז געווען פּאַרמעזאַן, מײַן באַליבטער סאָרט.
האָסט אים געקויפֿט פֿאַר מיר אין אַ פֿאַרשטעלטן מיט סחורה קרעמל
מיט אַ קליינטשיקער פֿאַרפֿאַרבטער מזוזה, לעבן Gare du Nord.
עס איז געווען גאַנץ פֿרי.
מיר זײַנען יענע נאַכט כּמעט ניט געשלאָפֿן,
אָבער מיט דעם ערשטן שטשעבעטשען פֿון די פֿייגעלעך
בין איך שוין געזעסן בײַם טישל אַנטקעגן דעם שמאָלן פֿענצטער.
דער טאָג האָט זיך נאָר וואָס אָנגעהויבן,
אָבער איך האָב שוין געבענקט נאָך יעדער מינוט זײַנער,
ווײַל איך האָב פֿאָרגעזען,
אַז ער וועט זיך באַלד ענדיקן,
און כ’האָב מורא געהאַט דערפֿאַר.
איך האָב געקוקט אויף די גלענצנדיקע טוייִקע רויטע דעכער,
מאַנסאַרדן, טרעפּלעך און קוימען
און געחלומט
ווי אַזוי וועל איך אַמאָל דאָס אַלץ באַשרײַבן.
דער חלום איז געווען זיס,
ווײַל ער האָט מיר געגעבן אַ האָפֿענונג צו באַקעמפֿן די צײַט.
די ענדקייט פֿון די זאַכן הרגעט מיך אַוועק,
איך ווייס ניט, ווי דרייט מען זיך אויס פֿון איר, ווי נאַרט מען זי אָפּ!

אַזוי האָב איך זיך געמאָלט,
און דו האָסט שטילערהייט זיך אַרויסגעגנבֿעט פֿון די ווײַסע שאַלן.
דאַכט זיך, איך האָב דערפֿילט,
מיט מײַן נעק דערפֿילט דײַנע באַוועגונגען,
אָבער גלײַכצײַטיק האָב איך זיך געטשעפּעט פֿאַר דעם זיסן חלום —
און דו ביסט דערווײַל אַוועקגעפֿלויגן פֿונעם נעסטל.
איך זע דיך איצטער פֿאַר מײַנע אויגן,
עלעהיי כ׳בין געווען מיט דיר:
ביסט פֿאַרבײַ די פּאָליצעס מיט קעזן,
האָסט פֿאַרזוכט אַ פּאָר מאַנדלען,
אַ קוק געטאָן אין שפּיגל, געקרימט די נאָז
און — זיך אָנגעשטעקט אויפֿן בליק פֿונעם אַלטן פֿאַרקויפֿער.
„נו, זאָג זשע, אַז דו געדענקסט!‟
„יאָ-יאָ, איך דערמאָן זיך שוין.
איך האָב אויך געבראַכט אַ קאַוון, ריכטיק?
האָסט מיר דאָך דערציילט,
אַז בײַ אײַך עסט מען עס צוזאַמען מיט קעז
און דאָס ווערט באַטראַכט ווי איינע פֿון די בעסטע הנאות, אַיאָ?‟
האָסט נאָך אַ סך געלאַכט דעמאָלט,
און איך האָב געטרונקען דײַן לאַכן ווי מע טרינקט קאַווע,
געטרונקען דײַנע אויגן, ליפּן,
וואָס האָבן געלעבט מיט זייער אייגענעם לעבן.

איך ווייס ניט, עס קען זײַן,
אז איך האָב נאָך געחלומט אַנטקעגן דעם פֿענצטער —
און די רויטע דעכער האָבן גערעדט צו מיר מיט דײַנע ליפּן.
איך האָב עס שפּעטער דיר דערציילט,
און דו האָסט זיך צעלאַכט לײַכטזיניק.
מיר זײַנען געזעסן אויפֿן שפּיץ פֿון Île de la Cité — דער גרויסער שטיינערנער שיף,
נו, דו ווייסט.
פֿון דער רעכטער זײַט האָט זיך געזען סאַמאַריטיאַנקע, דער ריזיקער קויפֿצענטער —
La Samaritaine.
האָסט געפֿרעגט, געדענקסט, וועלכע זײַנען זיי, די סאַמאַריטיאַנקעס?
פֿאַרשיידנאַרטיקע, ניט ענלעכע איינע אויף דער צווייטער, האָב איך געענטפֿערט.
אָבער וואָס זײַנען זיי, האָסט ווידער געפֿרעגט.
זיי היטן אָפּ שלום אין דער היים.
וואָס מיינט עס?
אַמאָל האָב איך עס געפּרוּווט אויסקלערן, נאָר אָן אַ טאָלק.
אפֿשר, ביסטו אַ קנאַפּער מתמיד?
און אויב יאָ, איז וואָס?
איך וויל דעם פּאַרמעזאַן, וואָס דו האָסט געקויפֿט.
לאָמיך אָפּשנײַדן אַ שטיקל קאַוון,
אָנלייגן אויף אים אַ פּענעץ קעז
און מיר’ן עסן דעם דאָזיקן גן-עדן-סענדוויטש צוזאַמען.
דו — פֿון דײַן זײַט, איך — פֿון מײַנער,
און צום סוף, וועלן מיר זיך טרעפֿן.
„איך פֿרעג דאָך ערנסט, און דו שפּילסט מיט מיר, ווי מיט אַ קליין קינד!
וואָס פֿאַראַ קעז, וואָס פֿאַראַ קאַוון!
מיינסט, אַז דו קענסט מיך לערנען, ווי צו לעבן?‟
„אַ בייז יאָר אויף מיר! ס’באַקומט זיך אַליין.
אפֿשר, איז דאָס אַ מין זעלבסטפֿאַרטיידיקונג, איך ווייס…
איך וויל, דו זאָלסט מיך לערנען.
איך ווייס ניט, ווי צו לעבן ווײַטער.
גיב מיר אַן עצה! דו האָסט דאָך אַזאַ גוטע אינטויִציע.
דײַנע עצות קלינגען אַזוי רײַף און פֿול מיט לעבנסדערפֿאַרונג.
צי ווערט איר געבוירן מיט דעם?
איך בין, נעבעך, נאָר אַ מאַטעמאַטיקער,
קיין אינטויִציע האָב איך ניט
(אפֿשר, אַ ביסל בויך-פֿאָרגעפֿיל).
ווייסט וואָס? לאָמיר פֿאָרן אין אַ קליין דערפֿל,
עס ציט מיך צו קליינע דערפֿלעך,
איך האָב מורא זיך פֿאַרלירן אין אַ גרויסער שטאָט.
אינמיטן דעם דערפֿל זאָל שטיין אַ פֿעסטונג:
אַלטע מויערן, הילכיקע קאָרידאָרן, שטיינערנע טרעפּ…
צי האָסטו ערגעץ-וווּ געזען אַזאַ פֿעסטונג?
אפֿשר, איז כּדאַי צו פֿרעגן בײַ מענטשן?
זײַ רויִק, ס’איז דאָך צײַטווײַליק.
איך וויל נאָר אָפּשטעלן די ענדקייט פֿון די זאַכן.‟
„אָבער אַלע זאַכן ענדיקן זיך סײַ ווי!‟
„יאָ, מײַן קרוין, אַ חוץ די אַלטע פֿעסטונגען.
עס וועלן צעשטערט ווערן גאָלדענע טאַפּעטן,
בילדער אויף די ווענט וועלן פֿאַרלירן די פֿאַרבן,
אָבער די מויערן — זיי וועלן בלײַבן,
און אונדזערע שאָטנס וועלן בלאָנדזשען צווישן זיי…‟